تعیین عرصه و پیشنهاد حریم برای مَدرس-مقبرۀ تاریخی منسوب به ابن‌سینا در اصفهان

مهدی پنجه پور¹ بهنام پدرام² علی شجاعی اصفهانی³

1) کارشناس ارشد مرمت و احیای ابنیه و بافت‌های تاریخی، دانشگاه هنر اصفهان، ایران -
2) دانشیار گروه مرمت و احیای بناها و بافت‌های تاریخی، دانشگاه هنر اصفهان، ایران -
3) استادیار گروه باستان شناسی، دانشگاه هنر اصفهان، ایران -

محل انتشار : هفتمین کنفرانس بین المللی و هشتمین کنفرانس ملی عمران، معماری، هنر و طراحی شهری(8iccacs.ir)
چکیده :
بنای تاریخی مَدرس-مقبرۀ منسوب به ابن‌سینا از جمله آثار برجای مانده از دورۀ دیالمه در محلۀ دردشت اصفهان است که بر اساس برخی شواهد، در ادوار گذشته بخشی از یک مجموعۀ بزرگتر و دارای ارتباط کالبدی و معنایی با ابنیۀ تخریب شدۀ همجوار خود بوده است. تغییرات ساختاری حادث شده در این بنا علاوه بر ایجاد زمینۀ بروز آسیب‌‌های متعدد، باعث خدشه‌دار شدن عزت فرهنگی، هویت تاریخی و اصالت این اثر ملی شده است. از عوامل موثر در این ارتباط می‌توان به عدم استفاده از ظرفیت‌های قانونی در راستای تعیین عرصه و پیشنهاد حرایم حفاظتی و بازدارنده در پیرامون این اثر تاریخی-فرهنگی اشاره کرد. در این راستا و بر اساس مطالعات کتابخانه‌اي و میدانی، داده‌هاي لازم در این پژوهش که از جنبۀ روش و ماهیت به صورت توصیفی-تحلیلی بوده و شیوۀ تجزیه و تحلیل در آن کیفی است گردآوری شده است. بدین ترتیب مطالعۀ دقیق مفاهیم، ضوابط و قوانین اجرایی مصوب در ارتباط با عرصه و حرایم ابنیه و بافت‌های تاریخی و نیز بررسی روند تعیین محدوده‌های قانونی پیرامونی بر اساس شاخصه‌های این بنا در دستور کار قرار گرفت. علاوه بر این بازشناسی ساختار کالبدی، ویژگی‌های فراکالبدی و بافت پیرامونی بنای مورد پژوهش به منظور احصاء داده‌های لازم در راستای تعیین حدود عرصه، تبیین میزان ارتفاع مجاز ابنیه در محدودۀ املاک مجاور و حرایم قانونی این اثر ملی مورد توجه واقع شد. بر این اساس و به عنوان روشی هدفمند، پیشگیرانه، عملیاتی و موثر، به منظور نیل به اهداف حفاظتی و برای نخستین بار حدود عرصه و حرایم پیشنهادی درجه یک، دو، سه و چهار این بنای تاریخی-فرهنگی، بر اساس وضعیت موجود تعیین و نقشه‌های پیشنهادی، منطبق بر بازنگری سال 1402 از طرح تفصیلی شهر اصفهان ترسیم و ارائه گردید. محدوده‌های پیشنهاد شده در این پژوهش بر اساس نتایج آتی مطالعات باستان‌شناسی پیرامون این اثر ملی قابل بازبینی خواهد بود.
کلمات کلیدی : عرصه و حریم مَدرس ابن‌سینا محلۀ دردشت بنای تاریخی اصفهان.