کنکاشی در تحقق پذیری هویت معماری معاصر ایران با تأکید بر نقش معمار (موردپژوهی: آرا و آثار نـادر اردلان)

راضیه لبیب زاده¹ نرگس داودی² فاطمه نفر³

1) استادیار گروه معماری ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران، ایران.
2) کارشناسی ارشد، مهندسی معماری واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
3) کارشناسی ارشد، مهندسی معماری واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

محل انتشار : چهارمین کنفرانس بین المللی معماری،عمران،شهرسازی،محیط زیست و افق های هنر اسلامی در بیانیه گام دوم انقلاب(4icacu.com)
چکیده :
در دهه‌های اخیر، معماری معاصر ایران با چالشی جدی در زمینه‌ی حفظ و بازنمایی هویت مواجه بوده است؛ به‌گونه‌ای که بسیاری از آثار معماری نه تنها فاقد پیوندی عمیق با فرهنگ و بستر تاریخی خود هستند، بلکه در جذب ارزش‌های جهانی نیز دچار سطحی‌نگری شده‌اند. در این میان، اندیشه‌های نادر اردلان به عنوان یکی از متفکران تأثیرگذار در حوزه‌ی هویت‌گرایی در معماری، نقشی بنیادین در بازتعریف نسبت معماری با فرهنگ ایرانی-اسلامی ایفا کرده‌اند. نظریه‌های اردلان، با تأکید بر مفاهیمی چون «حقیقت وجود»، «تجلی معنا در مکان» و «توازن میان سنت و نوگرایی»، افقی جدید در معماری هویت‌مند ایرانی گشوده‌اند. هدف این پژوهش، بازخوانی مجدد نظریه‌های هویتی نادر اردلان در بستر معماری معاصر ایران است تا از خلال آن، میزان انطباق یا فاصله‌ آثار معماری کنونی با اصول بنیادین مورد نظر وی بررسی شود. روش تحقیق کیفی به صورت تحلیلی- توصیفی و با رویکرد موردپژوهی انجام گرفته است. در این راستا، نمونه‌ شاخص از معماری معاصر ایران که مدعی پیوند با هویت فرهنگی ‌است، مورد تحلیل قرار گرفته‌ و معیارهای استخراج‌شده از متون نظری اردلان به عنوان چارچوب ارزیابی به کار رفته ‌است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که بسیاری از پروژه‌های معماری معاصر، علی‌رغم بهره‌گیری از نمادهای سنتی، از درک عمیق نسبت به مبانی هویتی مورد نظر اردلان فاصله دارند. در مقابل، برخی مولفه‌ها توانسته‌اند به‌طور معنادار، مفاهیم انتزاعی هویت را در کالبد معماری معاصر بازتاب دهند. این پژوهش بر لزوم بازگشت به لایه‌های معنایی فرهنگ و بازخوانی عالمانه‌ی نظریه‌های هویتی در طراحی معماری تأکید دارد.
کلمات کلیدی : معماری معاصر ایران نادر اردلان هویت مرکز مطالعات مدیریت هاروارد.