بررسی مفاهیم عرفانی در انسجام زیبایی شناختی در گنبدهای معماری ایرانی اسلامی (نمونه موردی: مسجد صاحب الامر تبریز)

داوود پایدار خیابانی¹ مریم سیار رضوان²

1) 1- مدرس، دکترای تخصصی معماری، موسسه آموزش عالی غیرانتفاعی-غیردولتی رشدیه تبریز، ایران Email: Davidpaidar.dp
2) 2- دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، موسسه آموزش عالی غیرانتفاعی-غیردولتی رشدیه تبریز، ایران Email: maryam.sayyarrezvan

محل انتشار : چهارمین کنفرانس بین المللی معماری،عمران،شهرسازی،محیط زیست و افق های هنر اسلامی در بیانیه گام دوم انقلاب(4icacu.com)
چکیده :
زیبایی معماری ایرانی-اسلامی یكی از عواملی است که باعث ماندگاری آن در جهان هنر شده است. شناخت بنیان‌های چنین زیبایی‌هایی ارزیابی از معماری را هموار کرده و برای این ارزیابی ، معیار های مناسبی به دست می دهد. در این مقاله سعی شده است با استفاده از روش تحلیلی ، توصیفی و گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای با هدف رمزگشایی جذابیت گنبدها و چگونگی تأثیرگذاری مفاهیم عرفانی بر انسجام و هماهنگی بصری و معنوی آن، به پرسش‌ پاسخ دهد که چگونه مفاهیم عرفانی در ساختار و تزئینات گنبدهای مسجد نقش داشته‌اند و به ایجاد پیوستگی و ارتباط معنوی با مخاطب پرداخته‌اند. یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد که مفاهیمی مانند وحدت، پیوند معنوی و تجلی الهی، در طراحی و آرایه‌های مسجد صاحب‌الامر به وضوح به چشم می‌خورند و باعث تقویت حس هم‌آهنگی و ارتباط معنوی در فضا می‌شوند. در نتیجه‌گیری، پژوهش نشان می‌دهد که عرفان اسلامی می‌تواند به عنوان راهنمایی در طراحی فضاهای مذهبی عمل کند و نقشی کلیدی در زیبایی‌شناسی معنوی معماری ایرانی اسلامی ایفا کند. درنهایت در این تحقیق، بدنبال ارائه الگویی برای معماران معاصر بمنظور طراحی بناهای مذهبی ازطریق الهام از اصول عرفانی می‌باشد. همچنین این پژوهش به دلیل اصالت و نوآوری در کنکاش موشکافانه ارتباط عرفان با زیبایی‌شناسی در معماری گنبدهای ایرانی اسلامی و مسجد صاحب‌الامر مطرح است و درپی حفظ و ارتقای هویت فرهنگی معماری اسلامی، به‌ویژه در طراحی بناهای مذهبی معاصر، می‌باشد.
کلمات کلیدی : مفاهیم عرفانی گنبد زیبایی شناختی معماری ایرانی اسلامی مسجد صاحب الامر شهر تبریز.