راهکارهایی برای کاهش جزایر حرارتی در توسعه پایدار کلا‌ن‌شهرهای متراکم با تحلیل ارتباط فرم ساختمان با آسایش حرارتی فضای باز به کمک هوش مصنوعی

محمد منجمی¹ منصور یگانه² الینا نوری³

1) گروه معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
2) دانشیار گروه معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
3) گروه معماری، دانشگاه هنر، تهران، ایران

محل انتشار : اولین کنفرانس ملی چشم انداز آینده شهرها با محوریت توسعه پایدار فرهنگی و شهر خلاق(fcitymarvdashtiau.ir)
چکیده :
این مقاله به بررسی نقش فرم ساختمان در تعدیل پدیده جزایر حرارتی شهری (UHI) و بهبود آسایش حرارتی فضای باز در کلان شهرهای متراکمی مانند تهران می پردازد. هدف اصلی، تحلیل تأثیر شاخص های کالبدی شامل نسبت سطح به حجم (FAR)، جهت گیری، ارتفاع ساختمان و مصالح بر الگوهای دمایی و مصرف انرژی است. با استفاده از داده های میدانی (دما، رطوبت، سرعت باد) و الگوریتم های هوش مصنوعی (شبکه های عصبی و رگرسیون خطی)، رابطه کمی بین فرم ساختمان و تشدید UHI در مناطق ۱، ۶ و ۱۲ تهران بررسی شد. نتایج نشان می دهد بهینه سازی فرم با ادغام فناوری های بومی (مانند بادگیرها) و مصالح بازتابنده، دمای سطحی را تا ۴°C کاهش داده و مصرف انرژی را ۳۰٪ بهبود می بخشد. همچنین، مدل های پیشبین مبتنی بر هوش مصنوعی با دقت ۸۷٪ (R²=0.87) قادر به شناسایی نقاط بحرانی حرارتی هستند. این پژوهش چارچوبی عملیاتی برای طراحی شهری پایدار ارائه می کند که تراکم متعادل (FAR=2.5-3)، جهت گیری شمالی-جنوبی و ادغام فضای سبز را به عنوان راهکارهای کلیدی برجسته می سازد. دستاوردها حاکی از ضرورت بازنگری در سیاست های تراکم و ترویج فناوری های سازگار با اقلیم گرم و خشک تهران است.
کلمات کلیدی : آسایش حرارتی فضای باز توسعه پایدار جزایر حرارتی فرم هوش مصنوعی