معناشناسی نقوش گیاهی و جانوری فرش‌های کرمان در دوره صفوی

فاطمه قوی عرب¹ جواد امین خندقی²

1) دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهش هنر، دانشکده هنر، موسسه آموزش عالی فردوس، مشهد، ایران،
2) استادیار گروه پژوهش هنر، دانشکده هنر، موسسه آموزش عالی فردوس، مشهد، ایران،

محل انتشار : پنجمین کنفرانس بین المللی ابعاد نوآوری در هنرهای اسلامی و صنایع دستی(5ircica.ir)
چکیده :
فرش دست‌بافت ایرانی از آن نوع هنرهای کاربردی یا به عبارت بهتر چند بعدی می‌باشد که در کارکردهای متنوع خود از پدیده‌هایی مانند نمادگرایی و اسطوره استفاده کرده است. این هنر جزء مهم‌ترین نمادهای ذوق، هنر و زیبایی فرهنگ و جامعه ایرانی است. دوره صفوی را عصر طلایی هنر ایران، به ویژه فرش‌بافی میدانند. اساطیر و نقوش نمادین که بخشی از فرهنگ و هنر مردم این سرزمین می‌باشند، در زمینه‌های مختلف، از جمله فرش صفوی به گونه بارز نمود دارند. هدف در این پژوهش، بررسی نقوش گیاهی و جانوری فرش کرمان در دور صفوی و دستیابی به معنا و مفاهیم آن‌ها می‌باشد و یافتن پاسخی برای پرسش‌هایی از این قبیل که چه نقوش گیاهی و جانوری در فرش کرمان متعلق به دوره صفوی وجود داشته است و در پس آن‌ها چه معنا و مفاهیمی نهفته است. مطالب این پژوهش به صورت اسنادی و کتابخانه‌ای گردآوری شده و روش تحقیق توصیفی و تحلیلی می‌باشد. برآیند پژوهش فوق نشان دهنده آن است که تشکیل حکومت صفوی و مذهب و بنیان فکری حاکم بر آن نقش مهمی در تغییرات معانی نمادها، نشانه‌ها و الگوهای فرهنگی داشته است. می‌توان گفت که نشانه‌ها در عهد صفوی شکل مذهبی و معنوی به خود گرفته و با معانی خود در دوره‌های قبل فاصله گرفته‌اند که در نتیجه اعتقادات جدید فرمانروایان و حاکمان آن دوران و فضای جدید حاکم بر جامعه است.
کلمات کلیدی : معنا نقوش گیاهی نقوش جانوری فرش کرمان دوره صفوی