بررسی نقش شیوه های آموزش و کسب مهارت های مربوط به مطالعه و تفکر انتقادی در جهت نهادینه سازی سواد رسانه ای

نوید دهقانی¹

1) کارشناسی ارشد مدیریت رسانه ، دانشگاه پیام نور ، واحد تهران غرب

محل انتشار : همایش ملی آینده پژوهی و رسانه(https://fmconf.honarshiraz.ac.ir)
چکیده :
براي اينكه فردي از نظر دانش اطلاعات و انتقال مفاهیم موثر ، با سواد تلقی گردد ، بايد قدرت تشخیص این مورد که اطلاعات ، دانش ، بینش و اصطلاحاً حکمت ، در چه زماني مورد نياز است و توانايي يافتن، بررسی ، کنکاش ، ارزيابي، و استفاده مؤثر از آن را داشته باشد، افرادالزماً می بایست داراي سواد اطلاعاتي بوده و آن را آموخته باشند. آنها باید به این درک برسند که كه چگونه ياد بگيرند، زيرا ميدانند كه پدیده بینش و دانش چگونه برنامه ریزی شده و چگونه ميتوان اطلاعات مورد نياز را کاوش كرد و از اطلاعات و مفاهیم به دست آمده به گونه اي استفاده كرد كه ديگران نيز بتوانند از آن استفاده کرده و بهتر بياموزند. افراد دارای علاقه به مطالعه ، سواد و بینش اطلاعاتي براي يادگيري مادام العمر دارند ، چرا كه هميشه خواهند تواتست اطلاعات مورد نياز خود را پيدا کرده و از آن براي تصميم گيري بهینه و آگاهانه استفاده نمايند. با استفاده از نمودار و جدول مورگان حجم نمونه آماري انتخاب و با استفاده از روش نمونه گيري تصادفي سيستماتيك (منظم) حجم نمونه آماري از بين كل جامعه آماري انتخاب شد ( نمونه گیری هدفمند ). ابزار هاي اندازه گيري در اين تحقيق ، تکمیل پرسشنامه بوده كه روايي و پايايي آن به تایید و یافته های متقن و مدلل رسیده است . تجزيه وتحليل بين داده و نتایج بدست آمده در اين تحقيق به وسيله ي نرم افزار spssوبهره گيري از آزمون هاي آمار اسپيرمن مورد بررسي قرار گرفته است . نتیجه مطالعه مبین این نکته است كه همبستگي مثبتي بين متغييرهاي تحقيق وجود دارد. در عصر کنونی که ارسال و دریافت اطلاعات و پیام های مختلف ، ابعاد متعدد و مختلف زندگی انسان ها را تحت شعاع خود قرار داده است؛ سواد و اطلاعات رسانه ای به عنوان یک نیاز مبرم اجتماعی و فرهنگی در دوران فعلی محسوب می شود. این مقاله با روش جمع آوری اطلاعات بصورت پیمایش میدانی و از نوع کمی انجام و از حیث هدف غایی ، از نوع تحقیقات کاربردی محسوب می گردد. برای جمع آوری اطلاعات از دو پرسشنامه تفکر انتقادی ریتکس (۲۰۰۵) و پرسشنامه مهارت های اجتماعی ماتسون و همکاران (۱۹۸۳) استفاده شده است. نمونه گیری به شکل بررسی نمونه های در دسترس و از طریق منتشر نمودن لینک پاسخگویی به پرسشنامه ها در فضای وب صورت پذیرفته است. نتایج مطالعه و تحقیق نشان می دهد مقوله سواد رسانه ای با طرز تفکر انتقادی و دریافت و کسب مهارت های اجتماعی رابطه ای معنادار و مفهومی داشته و مؤلفه های آن قابلیت تبیین متغیرهای فوق را دارا می باشند. لازم بذکر است که در میزان کسب و دریافت مفاهیم مربوط به سواد رسانه ای ، تفکر انتقادی و مهارت اجتماعی تفاوتی در نوع جنس تکمیل کنندگان و مراجعین وجود نداشته است. تفکر ، زبان فکر و ذهن انسان است و بینش و تفکر انتقادی به فرد امکان استناد ، تجزیه و تحلیل ، استنباط ، ارزیابی و نتیجه گیری را می دهد . با استفاده از تفکر انتقادی ( از نوع اجتماعی و فرهنگی ) ، امکان تصمیم گیری مبین و مستدل فراهم می گردد . وجود مهارت ، بینش و تفکر انتقادی می تواند به نوجوانان و جوانان در رسیدن به نتایج مطمئن تر در مفهوم ودرک مسائل پیرامونشان کمک کند. با ظهور و توسعه رسانه های جمعی ، نیاز به بینش انتقادی و رشد و توسعه آن در همه مقاطع سنی افزایش چشمگیری یافته است؛ زیرا برای رودر رو شدن با حجم عظیم اطلاعات درست و اشتباه ، راهی جز تفکر عمیق و درک مفاهیم درباره آنها ، و همچنین مقایسه و ارزیابی وجود ندارد .در این میان نوجوانان در معرض رویارویی با حجم انبوه اطلاعات صحیح و غلط قرار دارند. آموزش سواد رسانه ای و مفهوم درست تفکر انتقادی می تواند در درک صحیح آنان در برابر حجم انبوه و عظیم اطلاعات مثمر ثمر باشد.
کلمات کلیدی : سواد رسانه ای بینش اطلاعات جامعه تفکر انتقادی مهارت های اجتماعی نهادینه سازی انتقال مفاهیم