اثر فرم ساختمان بر دریافت بهره حرارت خورشیدی: مقایسه ساختمان‌های بانک کار و پست مکانیزه در تهران

حسین محمد ابراهیم¹

1) دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه معماری، دانشکده عمران و مکانیک، دانشگاه غیاث‌الدین جمشید کاشانی، آبیک، ایران.

محل انتشار : کنفرانس ملی معماری، شهرسازی، هنر، طراحی صنعتی، ساخت و فناوری حکمت بنیان(icahu.com)
چکیده :
روش‌های غیر‌فعال از دیرباز توسط معماران جهت بهره‌وری انرژی در ساختمان استفاده شده‌اند. به‌كارگيري این روش‌ها عموما با هدف ایجاد آسایش حرارتی وکاهش انتشار آلاینده‌ها بوده است. فرم به عنوان خط مقدم مواجهه با محیط بیرونی، چگونگی تماس ساختمان با عناصر اقلیمی از جمله تابش خورشیدی را تعریف می‌کند. بر اساس پژوهش‌ها، در شرایط یکسان برنامه‌ریزی و طراحی محیط، تفاوت در تایپولوژی بلوک‌های شهری می‌تواند منجر به افزایش 200 درصدی در پتانسیل برداشت انرژی خورشیدی شود. در نتیجه، فرم ساختمان می‌تواند با تعریف نحوه دریافت حرارت خورشیدی نقش مهمی در بارهای حرارتی و برودتی سالانه ساختمان ایفا کند. بنابر این ضروری است تا در جهت افزایش بهره‌وری انرژی، در هنگام طراحی، ویژگی‌های فرم ساختمان به دقت مورد توجه قرار گیرند. با هدف بررسی عملکرد یکی از گونه‌های شکلی متداول فرم، این پژوهش با استفاده از اسناد کتابخانه‌ای و روش توصیفی-تحلیلی ضمن بررسی مولفه‌های شکل‌دهنده فرم ساختمان، اقدام به شبیه‌سازی و تحلیل نقش مولفه‌های جهت‌گیری و نسبت ابعادی ضریب لاغری (Slenderness) بر میزان دریافت بهره حرارت خورشیدی در ساختمان‌های تاریخی بانک کار و پست مکانیزه متعلق به دوره پهلوی دوم نموده است. این دوره به دلیل ورود تکنولوژی‌های مدرن از جمله بتن مسلح، فولاد و شیشه به شکل گسترده به صنعت ساختمان، محل شکل‌گیری و تکثیر گونه‌های مختلف فرم بوده است. از افزایش 3/6 درصدی بهره حرارت خورشیدی در ساختمان بانک کار و کاهش2/7 درصدی آن در ساختمان پست مکانیزه پس از تغییر 90 درجه‌ای در مؤلفه جهت‌گیری می‌توان به عنوان یکی از نتایج این پژوهش اشاره کرد.
کلمات کلیدی : فرم ساختمان بهره حرارت خورشیدی بانک کار پست مکانیزه دیزاین بیلدر.