تحلیل بافت های فرسوده شهری در راستای احیا و پیشگیری از فرسودگی (مطالعه موردی: محله درب نو گرگان)

گل سن یلمه¹ زهرا نعیمی نظام آبادی² سام براتی نردین³

1) دانشجوی دوره کارشناسی معماری، دانشکده فنی و مهندسی، موسسه آموزش عالی شمس، گنبد، ایران
2) کارشناسی ارشد معماری، موسسه آموزش عالي ساريان، ساري، ایران
3) کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه امیرکبیر، تهران، ایران

محل انتشار : ()
چکیده :
هویت تاریخی هر شهری در بافتهای سنتی و کهن آن نمود می یابد. بافتهاي فرسوده، جزئي از پيكره شهرهاست و داراي ارزشهاي كالبدي، عملكردي و اقتصادي است. مفهوم محلّه با اتـكا به نيازهـاي زمانه و جايگاه فرهنگي- تاريخي محلات ميتواند از يك سو سبب حفظ نظام اجتماعي- اقتصادي محلات تاريخي شهرها و به دنبال آن جلوگيري از نابود ساختار كالبدي شود و از سوي ديگر، سبب شكل گيري مفهوم محلّه در بافتهاي توسعه يافته شهري شود. بافتهاي فرسوده شهری باعث ايجاد محيط فيزيكي ناخوشايند و فضاي اجتماعي ناپايداري می شود. توسعه وسيع مهاجرت روستاييان به شهر در جابجايي اكولوژيكي گروه هاي جمعيتي بافت جديد و قديم موثر بوده و جايگزين جمعيت بافت قديم ميگردد. ساكنين بيگانه با محيط جديد نتوانستند همخواني و انطباق لازم را با محيط فيزيكي ايجاد كرده و به دليل ويژگيهاي خاص اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي خود صلابت گذشته اين بافتها را حفظ كنند. عملكرد نامطلوب و نابرابر مديريت شهري در ارائه خدمات و امكانات بر وخامت اوضاع افزود و اين بافت ها را به فضاهاي مسأله دار شهري تبديل نمود. در این تحقیق، دو فعالیت به موازات یکدیگر انجام شد تا تحليل علل فرسودگي بافت شهری در محله درب نو و ارائه سیمای کلی موقعیت این بافتها در شهر گرگان به لزوم بازبینی برنامه های مدیریت شهری نسبت به بهبود وضعیت فضای پیرامون محله درب نو گرگان ارزیابی شود. فعالیت اول شامل بررسی مبانی نظری موضوع و فعالیت دوم شامل تحلیل بافتهای فرسوده شهری در راستای احیا و پیشگیری از فرسودگی در محله درب نو گرگان انجام گرفت. نتایج حاصل از مطالعه بافت قدیمی گرگان نشان میدهد که پایداری کالبدی، در محله، بخصوص مرکز محله درب نو موجب بهبود کیفیت زندگی ساکنین و ارتقا تعاملات اجتماعی میشود. همچنین توسعة فيزيكي، اجتماعي و فرهنگي و اقتصادي از اركان توسعه و بهسازي فراگير بافت فرسوده شهری محسوب ميشود، اما تدوين روش بهسازي يا مرمت شهري امري ساده نيست.
کلمات کلیدی : فرسودگی – شهری – بافت – احیا – پیشگیری- محله درب نو گرگان