معرفی ارسن مسجد جامع قلعه‌‌ی جندق و نقش آن در ساختار فضایی و فرهنگی قلعه

مریم حیدری¹

چکیده :
قلعه‌ی مسکونی جندق زیستگاهی کهن در کناره‌ی جنوبی دشت کویر است که روزگاری همه‌ی مردمِ جندق در پناه آن زندگی می‌کردند. قلعه‌ی جندق بافتی تودرتو از خانه‌های مسکونی، حمام و ارسن مسجد جامع؛ شاملِ مسجد جامع قلعه‌ی جندق، مسجد شبستان، میدان حسینیه و پایاب است. میدان حسینیه در میان بافت قلعه جای گرفته و همه‌ی گذرهای اصلی قلعه به آن می‌رسند. در این مقاله پس از مطالعه‌ی مستندات تاریخی بدست آمده چون؛ زیلوهای تاریخ‌دار و علمِ مسجد، به بررسی موقعیت ارسن در قلعه به عناصر سازنده‌ی‌ آن می‌پردازیم. مسجد جامع قلعه، مسجدی یک ایوانی با یک گنبد و دو بادگیر است که در سوی جنوبِ گذر مسجد جامع قرار گرفته‌است. مقابل آن مسجد شبستان با دو ستون و شش طاق و تویزه قرار دارد. گذر مسجد جامع به میدان حسینیه با ساختاری هشت ضلعی می‌رسد که نقش مهمی در کالبد معماری قلعه و شبکه‌ی زه‌کشی آب دارد. روان‌آب‌ها در این میدان جمع می‌شوند و از میله چاه فرو می‌ریزند و به سوی پایاب می‌روند. پایاب مسجد جامع روزگاری نقش مهمی در تامین آب مورد نیاز نمازگزارها داشت و یک رشته آب قنات از بیرون قلعه به سوی پایاب جریان داشت. پس از پرداختن به یکایک عناصر معماری ارسن و شناخت روابط آن به بررسی مراسم آیینی که در ارسن مسجد جامع برگزار می‌شود می‌پردازیم
کلمات کلیدی : معماری مسجد جامع قلعه‌ی جندق قلعۀ جندق معماری کویر

زبان مقاله : فارسی
محور مقاله : مرمت بافت ها و آثار تاریخی
محل انتشار : هفتمین کنفرانس بین المللی و هشتمین کنفرانس ملی عمران، معماری، هنر و طراحی شهری
آدرس وب سایت کنفرانس : 8iccacs.ir
کد IOI مقاله : AACH-AACADH
لینک مستقیم مقاله : https://isnac.ir/AACH-AACADH