بازآفرینی‌ بافت فرسوده آبکوه با تاکید بر مشارکت اجتماعی

محمد مهدی مولایی¹ علی مقدم آریایی²

1) استادیار گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران ، M.moulaii.basu.ac.ir
2) عضو هیئت علمی گروه شهرسازی ، دانشکده هنر و معماری ، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی ، مشهد، ایران،

محل انتشار : پنجمین کنگره بین المللی عمران، معماری و توسعه شهری(5icsau.com)
چکیده :
موضوع مشارکتهای مردمی در فرآیند بازآفرینی‌ بافت‌های مساله دار و ناکارآمد در کشورهای توسعه یافته یکی از موضوعات کلیدی در زمینه توسعه‌ی شهرهاست. در کلانشهر مشهد بالغ بر 37 درصد جمعیت، در سکونتگاه‌های آسیب‌پذیر و مساله‌دار سکونت دارند. محله قلعه آبکوه به عنوان یکی از بافت‌های فرسوده‌ی فاقد میراث‌شهری، با مساحتی بالغ بر 30 هکتار و جمعیت 8 هزار نفری در هسته مرکزی شهر مشهد و در مجاورت محلات مرفه‌نشین قرار گرفته است درحالی که به لحاظ کالبدی و اجتماعی، افتراق شدیدی با بافت‌های اطراف دارد. همین مساله ضرورت تفکر برنامه‌ریزی را در این محله موجب‌شده‌است. هدف از این مقاله بازآفرینی‌ و نوزایی در بافت محله قلعه آبکوه مشهد با تکیه بر پتانسیل‌ها و استعدادهای بالقوه مکان است. روش تحقیق مورد استفاده توصیفی- تحلیلی و به لحاظ هدف پژوهش، کاربردی است که به شیوه مطالعات کتابخانه‌ای و پیمایشی در سطح محله انجام می‌شود. در این پژوهش از مدل تحلیلی SWOT برای تببین سیاست‌های بازآفرینی‌ استفاده شده‌است. نتایج حاکی از آن است که مهمترین معیارهای بازآفرینی‌ شهری را برنامه‌ریزی راهبردی، پایداری و مشارکت اجتماعی تشکیل می‌دهند؛ که توانمندسازی ساکنین یک بافت و همبستگی و مشارکت آنان می‌تواند تاثیرات شگرفی در احیا، نوزایی و بازآفرینی‌ آن داشته باشد. از آنجایی که محله قلعه آبکوه از انسجام اجتماعی بالایی برخوردار بوده و اکثریت افراد علاقه‌مند به مشارکت در طرح‌های بازآفرینی‌ و نوزایی هستند، می‌تواند با برنامه‌ریزی و مدیریت صحیح، نقطه عطفی در روند بهبود شرایط کنونی این محله و بالابردن حیات اجتماعی و رونق اقتصادی آن از طریق مشارکت همه جانبه مردم باشد.
کلمات کلیدی : بازآفرینی‌ بافت فرسوده مشارکت اجتماعی قلعه آبکوه