نقش طراحی محیطی با رویکرد C.P.T.E.D در جهت کاهش جرائم در بافت های فرسوده شهری (مطالعه موردی محله کن در منطقه 5 تهران)

حیدر جهان بخش¹ سید علی صفوی² عقیل اجاق³ فاطمه پورنعمتی⁴

1) دکترای معماری، استادیار گروه معماری دانشگاه پیام نور واحد تهران شرق
2) دکترای طراحی شهری، استادیار دانشگاه تربیت مدرس
3) دکترای جغرافیا و برنامه ریزی و آمایش و کیفیت محیط دانشگاه شهید بهشتی
4) دانشجوی کارشناسی ارشد شهرسازی گرایش طراحی شهری دانشگاه پیام نور واحد تهران شرق

محل انتشار : پنجمین کنگره بین المللی عمران، معماری و توسعه شهری(5icsau.com)
چکیده :
ارتباط بین محیط مسکونی و ساختار شهرها و افزایش ایمنی آن از طریق بهبود در طراحی محیط، مقوله‌ای است که در بسیاری از کشورها توجه لازم به آن نشده است. رویکرد جلوگیري از جرایم شهري با تکیه بر طراحی محیطی که با عنوان مختصر (CPTED) شناخته شده است. با الزامات عمومی همچون کاربري مختلط، طراحی مسیرهاي قابل پیش بینی، نور پردازي مناسب شهري، طراحی فضاهاي قابل دفاع زمینه لازم جهت کاهش و ممانعت از شکل‌گیري جرایم شهري را به صورت عام در بافت‌هاي فرسوده و غیرفرسوده شهري فراهم می‌آورد. محلّه کن درناحیه 2 منطقه 5 شهرداری تهران ، به عنوان یک محله با دارا بودن بافت فرسوده شهری، شرایط ویژه‌ای از نظر پراکنش زمین‌های بایر و باغ‌ها، تراکم بالای جمعیتی، عدم توجه به الزامات کالبدی، اقتصادی، اجتماعی، اسکان‌های غیررسمی و از بین رفتن حس تعلق می‌باشد که این امر سبب ایجاد مشکلات حادی در زمینه وقوع جرائم و گستردگی آن در این محله شده است. که همین امر ملزمات توجه به رویکرد (CPTED) را در طراحی محیط میسر می سازد. در این مقاله برای سنجش میزان احساس امنیت فضای یاد شده از روش تحقیق تبیینی-توصیفی استفاده شده است. همچنین براي گردآوري اطلاعات از روش‌ كتابخانه‎اي و برپاية اطلاعات موجود در شهرداري تهران، و مشاهده میدانی استفاده شده است. براي سنجش میزان اهمیت نسبی معیارها از روش SPSS، استفاده شده است که در این روش شاخص‌ها سنجیده شده و مورد ارزیابی قرار گرفته است، پژوهش حاضر بر پایه اسناد تحلیلی نشان از آن دارد که کاربری خوب اراضی می‌تواند سبب تأمین رضایت ساکنان در محل شده و به شکل‌گیری محله هم از نظر فیزیکی و هم از نظر مفهومی در فضای ذهنی ساکنان کمک نماید تا حس تعلق به محله در افراد تقویت شود. این امر موجب مسؤلیت پذیری ساکنان شده و به تبع آن افزایش مراقبت از فضاها را در پی خواهد داشت و باعث کاهش احساس ناامنی در بین ساکنان می‌شود. همچنین نتایج تحقیق حاکی از تاثیر پذیری امنیت از عوامل محیطی مانند: مؤلفه‌های وضعیت کیفی بناهای مسکونی، آسایش محیطی وبصری وبهبود عملکرد دسترسی ها و شکل‌گیری فضاها، کارکرد فضاها، وجود امکانات رفاهی می‌باشد
کلمات کلیدی : طراحی محیطی (CPTED) جرم بافت فرسوده محله کن