ارزیابی کالبدی فضاهای مشاع در مجتمع های مسکونی (بررسی تطبیقی مشاعات سه مجتمع مسکونی در تهران)

جواد دیواندری¹ فرشته ریوندی²

1) استادیار دانشکده‌ی معماری و هنر، دانشگاه کاشان -
2) دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی معماری، دانشگاه کاشان -

محل انتشار : کنفرانس عمران، معماری و شهرسازی کشور های جهان اسلام(cau2018.ir)
چکیده :
بررسی های صورت گرفته نشان می‌دهد که فضاهای مشاع، به محیطی اطلاق می شود که دارای مالکیت اختصاصی نبوده وقابل استفاده برای همه ی ساکنین یک مجتمع می باشد و بایستی دارای خصوصیاتی از قبیل استانداردهای طراحی، دسترسی آسان، فضای مناسب به لحاظ کیفی و کمی و نیز دارای امکاناتی مناسب باشد. با این وجود، تصمیماتی که تا کنون در زمینه‌ی طراحی مسکن اتخاذ شده، در یافتن پاسخی جامع به همه‌ی نیازهای انسانی مرتبط با مسکن توفیق چندانی نداشته است. توجه صرف به ابعاد کمی و فیزیکی-کالبدی مسکن از علل بروز این نارسایی به شمار می‌رود. آنچه که برای رسیدن به نگرشی همه جانبه پیرامون طراحی مجتمع های مسکونی و بخصوص فضاهای مشاع، ضروری بنظر می‌رسد، نائل شدن به درکی جامع از همه‌ی وجوه و معانی مسکن و مشاعات و توجه ویژه به کمیات کیفیت آفرین است. چنانچه در طراحی فضاهای مشاع در مجتمع های مسکونی تمهیداتی اندیشیده شود، به لحاظ کاربری به عنوان یک فضای عمومی می تواند نیازهای اجتماعی افراد ساکن در مجموعه را مرتفع سازد و آداب رفتاری فراموش شده‌ی انسانی که در گذشته در محلات و خانه های قدیمی وجود داشت احیا و باز زنده سازی نماید و تعاریف جدیدی از تعاملات اجتماعی، معاشرت، همسایگی و حس تعلق به مکان ارایه نماید. پرسش اصلی این است که کیفیت مشاعات به عنوان فضاهای میانی و نیمه عمومی تحت تاثیر چه عواملی است و بی توجهی به چه کمیاتی بیشترین تاثیر را در بروز نارسایی و ناکارآمدی طراحی مشاعات دارد؟ لذا روش تحقیق ترکیبی از روش کمی و کیفی است و رویه عملی آن بعد از مطالعات کتابخانه ای، بررسی تطبیقی و مطالعات میدانی نمونه های موردی شامل؛ مجتمع های مسکونی آتی ساز، شهرک اکباتان و شهرک امید، در شهر تهران است. یافته های پژوهش نشان می‌دهد که قابلیت‌های مشاعات مجتمع های مسکونی در سطوح مختلف از جانب سرمایه گذاران، برنامه ریزان، طراحان و ساکنین مورد بی توجهی قرار گرفته و اغلب کارآیی آن‌ها تا سطح فضای گذر پایین می‌آید. توجه به انعطاف پذیری فضاهای مشاع و درنظر گرفتن کارکردهای چند منظوره، از نیازهای طراحی و برنامه ریزی برای ارتقاء حس رضایتمندی و در نهایت بهبود کیفیت زندگی در مجتمع های مسکونی است.
کلمات کلیدی : فضای مشاع فضای جمعی مجتمع مسکونی برنامه ریزی کالبدی طراحی مشاعات