مقایسه رفتار لرزه ای بناهای تاریخی در استان آذربایجان شرقی

رحیم صدیقیان¹ آرش موسوی²

1) گروه عمران، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، تبریز- ایران
2) گروه عمران، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، تبریز- ایران

محل انتشار : کنفرانس عمران، معماری و شهرسازی کشور های جهان اسلام(cau2018.ir)
چکیده :
خلاصه بنای تاریخی هر کشوری نشانه پیشینه تمدن و هویت آن سرزمین است به صورتی که توجهات زیادی در کشورهای مختلف برای حفظ آثار تاریخی میگردد بنابراین پژوهش در جهت حفظ آثار تمدن چندین هزار ساله کشور ما برای جذب توریست و گسترش این صنعت با ارزش مورد لزوم است. به دلیل اینکه استان آذربایجان شرقی 6/3 درصد از بناهای تاریخی کشور را در خود جای داده است و تعداد زیادی از این بناها در شهر تبریز جای گرفته است چهار مورد از بناهای تاریخی مهم آذربایجان شرقی شامل ساختمان ثقه الاسلام، ارگ علیشاه ، بازار تبریز و مسجد کبود انتخاب و رفتار لرزه ای آنها مورد مقایسه قرار گرفته است. در این پژوهش که نمونه موردی خانه تاریخی ثقه الاسلام بررسی و با سه آثار تاریخی ارگ علیشاه، بازار تبریز و مسجد کبود مورد مقایسه قرار گرفت. برای مطالعه آسیب پذیری لرزه ای این سازه بنایی با استفاده از روش المان محدود با استفاده از نرم افزار ANSYS انجام شد و برای اینکه مدل سازی ترک خوردگی و پکیدگی مصالح نیز امکان پذیر باشد برای مدل سازی این سازه بنایی روش مدل سازی ماکرو با المانهای همگن Solid65 انتخاب شد. نتایج نشان می دهد که در بررسی رفتارلرزه ای ساختمان ثقه الاسلام علارغم اینکه سازه آجری تحت بارهای قائم پایداری زیادی از خود نشان میدهد ولی در برابر وقوع زلزله آسیب پذیر می نماید و برخی از نقاط آن به کشش دچار شده و ترک میخورد. همچنین به علت بالا رفتن تنش فشاری در سازه، احتمال وقوع خورد شدگی در بعضی نقاط وجود دارد، نتایج تحلیل بازار تبریز بخش تیمچه ملک نشان میدهد که باربری جانبی سازه در هر دو جهت (محور طولی وعرضی) کم بوده و تقویت ظرفیت باربری سازه در هر دو جهت امری اجتناب ناپذیر می¬باشد. در مقام مقایسه ظرفیت باربری سازه در جهت محور عرضی کمتر از جهت محور طولی است. ولی در ارگ علیشاه تبریز استقامت سازه در برابر تحریک مولفه افقی بیشینه بوده و ظزفیت بار بری سازه در جهت محور y کمتر از محور x می باشد ولی برای تحمل زلزله با بیشینه افقی امکان پذیر 0.64 gr بسیار کمتر از استقامت لازم است. این در حالی است که در مسجد کبود بررسی ها نشان میدهد که این مسجد همانند اکثر سازه های بنایی تاریخی تحمل باربری مناسب جهت تحمل بارهای ثقلی و وزن خود را دارد ولی در برابر بارگذاری زلزله ای جانبی بیشتر از وزن خودش به شدت آسیب پذیر است.
کلمات کلیدی : رفتار لرزه ای بناهای تاریخی نرم افزار ANSYS ارگ علیشاه بازار تبریز خانه ثقه الاسلام مسجد کبود آذربایجان شرقی