برسی حکمت جاری هنر اسلامی در معماری و شهر سازی اسلامی قرن 11 هجری اصفهان و الگو پذیری از اسرار مسجد الحرام

مژگان سبزیان¹

1) دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهش هنر، دانشگاه پیام نور واحد تهران شرق

محل انتشار : کنفرانس عمران، معماری و شهرسازی کشور های جهان اسلام(cau2018.ir)
چکیده :
معماری اسلامی یکی از اصلی ترین شاخصه های شهر سازی اسلامی است و مسجد یکی از مهمترین عناصر آن است . تاثیر مکتب اسلام بر آنچه به عنوان هنر و معماری اسلامی شناخته می شود بر کسی پوشیده نیست . اسلام دینی با وجوه و مراتب بسیار، و جهان بینی کامل و سرآمد همه ادیان همواره الهام بخش معماران اسلامی بوده است . آیا معماری اسلامی تنها به بناهای مذهبی اسلامی با الگو ها و عناصر شناخته شده ای مانند قوس و گنبد و مناره و محراب محدود می شود؟ دوران اوج معماری اسلامی در قرن یازدهم هجری و یکی از شاخص ترین نمونه ها پایتخت دولت صفوی اصفهان است اصفهان گنجینه ای از معماری اسلامی را که شاید از مهمترین وجوه آن مساجد هستند را در خود جای داده است. نظرات زیادی از صاحب نظران در خصوص اینکه معماری اسلامی در این دوره در عین شکوه و جلال شکل اسرارآمیزی دارد ، در متون مختلف می توان دید . اما براستی کلید تاثیر جادویی معماری اسلامی که آن را اینچنین متمایز ساخته چیست ؟ هنر در عالم اسلام در بستر تصوف و عرفان رشد کرده است . فتوت نامه ها بهترین مستندات در این باره هستند بنابراین آثار هنر اسلامی را باید دربسترعرفانی که زمینه ساز تحقق آنها بوده برسی کرد .این عرفان متکی بر حکمتی بوده که از دیر باز مورد بحث فیلسوفان و متفکران اسلامی چون صدر المتعلهین ملا صدرا، شیخ اشراق شهاب الدین سهروردی یا گروه اخوان الصفا بوده است. هدف این مقاله برسی اجمالی چیستی حکمت اسلامی ، ارتباط و تاثیر پذیری از اسرارمسجد الحرام به عنوان اولین الگو از یک مسجد اسلامی و رد پای حکمت اسلامی در آن ، وشناخت واحد لانگی این مسجد به عنوان کعبه و جلوه آن در معماری اسلامی است. همان چیزی که به نظر بسیاری از شرق شناسان و اساتید معماری برخی بناهای اسلامی را به معجزه شبیه کرده است.
کلمات کلیدی : حکمت اسلامی معماری اسلامی مسجد کعبه