بکارگیری هندسه مقدس در معماری ایرانی قبل از اسلام و تجلی آن در معماری معاصر ایران

مهدی قانعی زارع¹

1) دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه آزاد کاشمر

محل انتشار : ششمین کنفرانس بین المللی علوم و مهندسی(6icesconf.com)
چکیده :
برای ساختن یک بنا از نخستین گام‌ها تا مراحل پایانی، همواره نیازمند دانش هندسه هستیم. در شکل‌‌های مختلف موجود در طبیعت نسبت‌های معینی را می‌توان مشاهده کرد. این نسبت‌های هندسی تابع اصول انتزاعی و فراطبیعی با اعتقاد بر مقدس بودن موضوع خود و دارای یک زبان نمادین با ویژگی‌های روحانی دانسته شده‌اند. از این‌رو آنها را هندسه مقدس نامیده‌اند. تقدس هندسه قسمتی از یک دیدگاه کلی تر است که تمدن بشری در دوران باستان را دارای یک منشأ روحانی و عبادی می‌دانسته است. بنابراین تاریخ هندسه به قرن‌ها قبل بازمی‌گردد. در جهان سنتی، هندسه از سایر علوم چهارگانه فیثاغورثی، یعنی حساب، موسیقی و نجوم تفکیک‌ناپذیر بود. معماری که با هندسه پیوندی نزدیک دارد، خالق اماکن مقدس در طول هزاره‌ها بوده است و انسان سعی کرده به وسیله آن نوعی تجلی آسمانی را برای خود فراهم آورد. معماری ایرانی همیشه بر زیبایی تأکید داشته است و ایرانیان سعی کرده‌اند در ابعاد ساختمان‌ها، تناسب‌هایی را به کارگیرند که بازتاب رابطه‌های کیهانی و نسبت زرین باشد. هندسه یکی از بنیان‌های هنر و معماری سنتی ایران است که در سراسر آثار فاخر به جای مانده از گذشته، می‌توان نمودهایی از آنها را مشاهده کرد. این مهم در معماری اهمیّت بیشتری می‌یابد، زیرا مبنای کار معماری «ساختن» است و برای ساختن لازم است از یک هندسه و نظم دقیق استفاده شود. نه تنها آثار معماری سنتی ایرانی از دوره باستان تا دوران اسلامی از هندسه بهره برده‌اند، معماری معاصر ایران نیز خود را پای‌بند به این اصول معرفی می‌کند.
کلمات کلیدی : هندسه هندسه مقدس معماری ایرانی معماری معاصر