بررسی ویژگی‌های ساختاری و محتواییِ داستان‌های عامیانة ایرانی

مریم شریف نسب¹

1) عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

محل انتشار : دومین همایش ملی نگاهی نو به زبان و ادب عامه(ammeh2.ir)
چکیده :
داستان‌‌گویی را می‌توان جزء علاقه‌مندی‌های مردمان همة ملل در طول قرون و اعصار دانست. داستان‌ها یا مبتنی بر تجربة زیستة ناقلان ساخته می‌شد و یا بر اساس آرزوها و خواسته‌های درونی ایشان. این داستان‌ها که پدیدآورندة مشخصی نداشته، سینه به سینه و نسل به نسل منتقل شده، هربار شاخ و برگ تازه‌ای یافته است. این داستان‌ها را می‌توان بر اساس شاخص‌‌های عمومی ساختاری و محتوایی‌شان به دسته‌های مشخصی تقسیم و ویژگی‌های مشترکی برای هر دسته برشمرد. این پژوهش با بررسی هشت جُنگ از مجموعه داستان‌های عامیانة سراسر ایران، پنجاه «مادرداستان» را برگزیده و به روش تحلیل ساختاری و مضمونی، مورد بررسی قرار داده، برجسته‌ترین ویژگی‌های ساختاری و محتوایی آن‌ها را در هر دسته احصا کرده است. این بررسی نشان می‌دهد در داستان‌های عامیانة ایرانی، با شش تیپ کلی از کاراکترها مواجهیم و داستان‌ها به لحاظ ساختار و محتوا دارای شباهت‌های معناداری هستند. ویژگی‌های به دست‌آمده، نتایجی در حدّ اشباع به دست می‌دهد؛ زیرا بر هر داستان دیگری نیز کم و بیش قابل تعمیم است.
کلمات کلیدی : داستان عامیانة ایرانی طبقه‌بندی آرنه-تامپسون ویژگی‌های ساختاری ویژگی‌های محتوایی