بررسی همزیستی دو نماد اسطوره‌ای اژدها و آب در قصه‌های عامیانه ایرانی

ساجده عقیلی گرکانی¹

1) کارشناس ارشد ایرانشناسی گرایش فرهنگ عامه دانشگاه شهید بهشتی (بنیاد ایرانشناسی) تهران، ایران.

محل انتشار : دومین همایش ملی نگاهی نو به زبان و ادب عامه(ammeh2.ir)
چکیده :
در اساطیر ملل و اقوام مختلف، برخی نمادها در ارتباط عمیق و بنیادی با یکدیگر قرار دارند، به گونه‌ای که یکی نشانه دیگری است. رد پای این همزیستی نمادین در قصه‌های عامیانه، به عنوان یکی از محمل‌های نمادپردازی بشر، به طور گسترده قابل مشاهده و بررسی است. بررسی و تحلیل این ترکیب‌های نمادین در بطن قصه‌های عامیانه نه تنها پرده از ارتباط عمیق قصه و اسطوره برداشته، بلکه راه را برای شناسایی نمادها، کشف چگونگی شکل‌گیری آن‌ها و شناخت ساز و کار آن‌ها نیز باز می‌کند. در این پژوهش به عنوان نمونه همزیستی دو نماد اسطوره‌ای اژدها و آب در قصه‌های عامیانه ایرانی از طریق مطالعات کتابخانه‌ای و با روش توصیفی-تحلیلی مطالعه می‌گردد. در این راستا ضمن بررسی و معرفی این بن‌مایه در قصه‌های عامیانه ایرانی مکتوب، ریشه‌های این همزیستی نمادین از طریق مطالعات اسطوره‌شناسی و نمادشناسی بررسی و تحلیل خواهد شد. نتایج این جستار حاکی از آنست که این همزیستی نمادین یکی از بن‌مایه‌های رایج در قصه‌های عامیانه ایرانی است و نشان از ارتباط عمیق قصه‌ها و اسطوره‌ها با یکدیگر دارد. در عین حال ریشه‌های این ترکیب نمادین را باید در خاستگاه مشترک قصه و اسطوره، یعنی زبان آن‌ها جستجو کرد.
کلمات کلیدی : اسطوره قصه‌ عامیانه نمادپردازی اژدها آب