بررسی عناصر نمایشی در بختیارنامه

فاطمه طاهری¹ سیدفرشید سادات شریفی²

1) دانشجوی دکتری زبان و ادبیَات فارسی گرایش غنایی دانشگاه
2) پژوهشگر زبان و فارسی دانشگاه مک‌گیل (کانادا، مونترآل)؛

محل انتشار : دومین همایش ملی نگاهی نو به زبان و ادب عامه(ammeh2.ir)
چکیده :
بررسی عناصر نمایشی در بختیارنامه فاطمه طاهری دکتر سیدفرشید سادات‌شریفی چکیده اگرچه نمایش و تئاتر به معنی امروزی آن پدیده‌ای در عصر حاضر است؛ باری ادبیّات نمایشی به ویژه در ایران تاریخچه‌ای طولانی دارد و قدیمی‌ترین نمونه‌های هنر نمایش، آیین‌هایی بوده که از روزگار باستان انجام می‌شده است و جنبهٔ نمایش داشته‌اند. پس، از این منظر، هنر نمایش، سابقه‌ای طولانی در میان ایرانیان دارد، اما این غنای فرهنگی را دو خزانهٔ ارزشمند نمایش و ادبیّات پربار ساخته‌اند. ادبیات کلاسیک فارسی و البته ادبیات عامه، سرشار از قصه‌ها و داستان‌های منظوم و منثوری است که جنبه‌های دراماتیک و نمایشی دارند. مخصوصاً اینکه داستان‌های ادب عامه از درونمایه‌های متفاوتی برخوردارند و همین تنوّع، در صورت تبدیل آثار مکتوب متنوّع عامه به نمایش، پاسخگوی نیازهای گوناگون مخاطب خواهد بود و روایی بودن، مهم‌ترین نقطهٔ اشتراک ادبیّات و نمایش است. بختیارنامه یکی از آثار بازماندهٔ ادبیّات عامیانهٔ فارسی است که به دلیل برخورداری از عناصر قوی نمایشی و جنبه‌های دراماتیک، پیوند عمیقی با هنر نمایش دارد. پژوهش پیش رو، از نوع کیفی است که رویکرد آن «توصیفی تفسیری»، «روش داده یابی‌اش»«اِسنادی» (کتابخانه‌ای)، روش داده‌کاوی آن «تحلیل محتوا»و «واحد تحلیل»، «داستان»است. نتیجهٔ پژوهش نشان می‌دهد وجود عناصری همچون شخصیّت‌های کنشگر و استفاده از ابزار گفت‌وگوی نمایشی، البته گفت‌وگوی غیرمستقیم از بستر داستان در خلق کشمکش‌ها و تعلیق‌ها و همچنین طرح صحنه‌های اپیزودیک و خلق مکان با ویژگی‌های متناسب با صحنه‌پردازی در نمایش، بختیارنامه را صاحب ساختاری دراماتیک می‌سازد. ‌ واژه‌های کلیدی: ادبیَات عامه، داستان، نمایش، عناصر نمایشی، اقتباس، بختیارنامه.
کلمات کلیدی : واژه‌های کلیدی: ادبیَات عامه داستان نمایش عناصر نمایشی اقتباس بختیارنامه.