بررسی ایدئولوژی‌های جنسیتی و معیارهای زیبایی‌شناسی در یک افسانه‌ی ایرانی

فرزانه آقاپور¹

1) دکترای زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شیراز

محل انتشار : دومین همایش ملی نگاهی نو به زبان و ادب عامه(ammeh2.ir)
چکیده :
هدف از پژوهش حاضر، بررسی زیبایی‌شناسی ایدئولوژیک بدن و پیوند آن با گفتمان جنسیت، بر مبنای نظریه‌ی ایدئولوژی و جنسیت جان استیونز است. به این منظور، افسانه‌ی‌ِ نارنج و ترنج از مجموعه قصه‌های صبحی، به صورت هدفمند انتخاب شد. این پژوهش، در چارچوب مطالعات جنسیت، در دو محور طرح‌واره‌های جنسیتی و عنصرهای گفتمان و داستان، به زیبایی ایده‌آل بدن می‌پردازد. روش پژوهش، تحلیل محتوای قیاسی با رویکرد توصیفی‌تحلیلی است و واحد تحلیل،‌ کل داستان، جمله و واژه در نظر گرفته شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که ایدئولوژی‌های گوناگونی از جمله ایدئولوژی‌های نظام مردسالار، در ساخت ایده‌آل‌های زیبایی بدن نقش دارند. ریزنقشی،‌ درشتی چشم، سفیدی پوست، پاکیزگی و داشتن گیسوان بلند، معیارهای زیبایی هستند. حال آن‌که، پوست سیاه، آبله‌رویی و موهای وزکرده، معیارهای زشتی به حساب می‌آیند. معیارهای زیبایی و زشتی، ناگزیر با ساختارهای ایدئولوژیک و اجتماعی در پیوند هستند. همچنین زشتی و زیبایی، با خوبی و بدی که مقوله‌هایی اخلاقی به شمار می‌آیند، ارتباط مستقیم دارند. به این معنی که بدن زیبا برابر با نهاد نیکو و بدن زشت، بازنماینده‌ی زشتی درون و پلیدی است.
کلمات کلیدی : استیونز ایدئولوژی جنسیتی زیبایی‌شناسی بدن نارنج و ترنج.