تحلیل دوبیتی‌های عامیانۀ شهرستان سوادکوه براساس نظریۀ تقابل های دوگانۀ اشتراوس

عارف کمرپشتی¹

1) استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران.

محل انتشار : دومین همایش ملی نگاهی نو به زبان و ادب عامه(ammeh2.ir)
چکیده :
منظور از تقابل های دوگانه، شناخت عوامل و پدیده‌ها بر اساس اختلاف است. نظریه‌ای که به وسیلۀ کلود لوی اشتراوس، مردم شناس شهیر فرانسوی، رواج یافت. تقابل‌های دوگانه، از دیدگاه ساختارگرایان، اساس تفکر انسانی را تشکیل می‌دهد. در نظریۀ تقابل های دوگانه، دوسوسور، محور جانشینی و محور هم نشینی، دال و مدلول، زبان(لانگ) و گفتار(پارول)را مطرح کرد. یاکوبسون، قطب استعاری و مجازی را طرح کرد. لیچ، زبان شناس انگلیسی، قاعده افزایی و قاعده کاهی راعرضه کرد و.... در ادبیات عامیانه نیز نظریۀ تقابل های دوگانه، یکی از اساسی‌ترین نظریه‌ها برای درک بهتر مفهوم ادبیات است؛ زیرا در این نوع از ادبیات همانند ادبیات رسمی و ملّی هر کشور، غم و شادی، هجران و وصال، سفر و حضر، وطن و غربت، یار و رقیب و... در کنار هم قرار می‌گیرند تا اثربخشی شعر بر مخاطب افزایش یابد. این پژوهش قصد دارد تا به شیوۀ توصیفی – تحلیلی تقابل های دوگانه (تضاد) را در 200 دوبیتی‌های عامیانۀ شهرستان سوادکوه بررسی نماید. بر اساس یافته‌های پژوهش می‌توان گفت که تقابل‌‌های دوگانه در دوبیتی‌های عامیانۀ شهرستان سوادکوه بیش تر جنبۀ بزرگ نمایی داشته است؛ زیرا اضداد به واسطۀ هم شناخته می‌شوند. هرچه تقابل و تضاد آشکارتر باشد، دریافت مفهوم و درک زیبایی‌های آن برای مخاطب ِعوام آسان تر است. تقابل محصول قیاس است؛ هرچه قیاس دقیق تر و درست تر انجام گیرد، لذّتی که به مخاطب منتقل می‌شود به مراتب بیش تر است. به همین دلیل، تقابل در فعل و ضمیر در دوبیتی‌های عامیانه لذت بخش تر از اسم و صفت است؛ چون تقابل در ضمیر، تقابل میان عاشق و معشوق است و تقابل در فعل، میان دو رفتار و کردار.
کلمات کلیدی : دوبیتی های عامیانه شهرستان سوادکوه تقابل های دوگانه اشتراوس