معنی¬شناسی واژگان دینی در لالایی¬های بوشهری

محمدمهدی زمانی¹

1) دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی

محل انتشار : دومین همایش ملی نگاهی نو به زبان و ادب عامه(ammeh2.ir)
چکیده :
لالایی¬¬ها یکی از مهم¬ترین منابع برای شناخت فرهنگ است و شناخت موتیف¬های آن راه را برای شناخت عمیق-تر فرهنگ هموار می¬کند. یکی از موتیف¬های موجود در لالایی¬های بوشهری کاربرد عناصر دینی، مخصوصاً واژگان حوزۀ معنایی دین، است. این پژوهش به مطالعۀ واژگان حوزۀ معنایی دین در این لالایی¬ها از منظر معنی-شناسی ساختگرا می¬پردازد. بدین منظور، واژه¬هایی که به¬صورت صریح دارای مشخصۀ معنایی [+ دین] هستند شناسایی می¬شود و ارزش معنایی آنها در رابطۀ همنشینی و جانشینی¬شان با دیگر واژه¬های عضو حوزۀ معنایی «دین» و نیز واژه¬های حوزه¬های معنایی دیگر مشخص می¬شود. در تحلیل ارزش معنایی واژه¬ها به مؤلفه¬های بافت برون¬متنی نیز توجه می¬شود. از قِبَلِ این بررسی واژه¬هایی که به¬صورت ضمنی دارای مشخصۀ معنایی [+ دین] هستند نیز شناسایی می¬شوند و ارزش معنایی آنها مطالعه می¬شود. پیکرۀ موردبررسی در این پژوهش لالایی¬هایی است که رضایی (1381) گردآوری کرده است. این بررسی نشان می¬دهد که از جمله زیرحوزه¬های پربسامد حوزۀ معنایی دین حوزۀ «شخصیت» است، که از جمله اعضای آن «معصومه»، «علی»، «محمد»، «پیغمبر»، «فاطمه»، و «قنبر» است. از جملۀ دیگر زیرحوزه¬های این حوزه «حیوان»، «مکان» و «قرآن» است. به¬علاوه، این بررسی نشان می¬دهد که این کاربردها مبتنی بر معتقدات شیعی است.
کلمات کلیدی : لالایی بوشهر معنی¬شناسی حوزۀ معنایی دین