بررسی تفرد قهرمان زن در افسانه «ننه ماهی» با استناد به چرخه روانی مورداک

معصومه بذرافشان¹ مهدی خیراندیش² مرضیه صادق زاده³

1) دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور واحد شیراز، ایران-
2) دانشیار بخش زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور واحد شیراز، ایران -
3) استادیار بخش روانشناسی، دانشگاه سلمان فارسی کازرون، ایران-

محل انتشار : دومین همایش ملی نگاهی نو به زبان و ادب عامه(ammeh2.ir)
چکیده :
«ننه ماهی»، عنوان شناخته شده مجموعه ای از افسانه های پریان ایرانی است که با توجه به فرهنگ مردم جنوب با عناصری همچون دریا، ماهی و مرغان دریایی به روایت مسیر سرنوشت قهرمان زن خویش پرداخته است. روایت های مختلفی از این داستان در دو کتاب «فرهنگ افسانه های مردم ایران» و «باورها و افسانه های جنوب» نقل گردیده است که روند اصلی تمامی آنها، ماجرای دختری را بازگو می کند که پس از مرگ مادر خویش، مورد بی مهری و بدرفتاری نامادری قرار گرفته، اما سرانجام با یاری ننه ماهی به ازدواج با شاهزاده در می آید. مورین مورداک از روانکاوان یونگی است که با درنظر گرفتن الگوی تفرّدی که کمپبل برای قهرمان مرد در اسطوره ها و افسانه های جهان توصیف نموده، یک الگوی سفر روانی دایره وار برای قهرمان زن به تصویر کشیده است. پژوهش حاضر، پس از معرفی الگوی تفرّد مورداک، براساس روش توصیفی-تحلیلی به بررسی روند اصلی داستان های ننه ماهی پرداخته است. با توجه به این تحلیل می توان گفت که در مجموعه مذکور، به طور مشخص تری به بخش دوم چرخه روانی مورداک اشاره گردیده و در واقع، کلیت داستان به مرحله های «هبوط نزد الهه» و «بهبود شکاف میان دختر و مادر» باز می گردد. واژگان کلیدی: ننه ماهی، مورداک، تفرّد، قهرمان زن.
کلمات کلیدی : ننه ماهی مورداک تفرّد قهرمان زن.