مطالعه نقش پرنده سیمرغ در آثار دوره ساسانی و مقایسه آن با دوره ایلخانی

زهرا عبدالهی¹ هانیه دلاوریان²

1) دانشجوی کارشناسی ارشد ارتباط تصویری
2) دکتری تخصصی فلسفه هنر

محل انتشار : چهارمین کنفرانس بین المللی پژوهش در علوم و مهندسی و کنگره بین المللی عمران، معماری و شهرسازی آسیا(4icrsie.com)
چکیده :
نقش پرنده سیمرغ از دیرباز دربین فرهنگ مردم ایران دارای اهمیت فراوان بوده است که از آن جهت تزئینات در ظروف، گچبری، کاشی کاری، پارچه بافی و نگاره ها استفاده شده است. دوره ساسانی یکی از شاخص ترین دوره هایی بود که از نقش سیمرغ در اکثر آثارش استفاده شده است. آنچه را که با تحت تاثیر قرار گرفتن اعتقادات و آیین در صنعت این آثار بوده است اشکالیست که به صورت انتزاعی اما ساده ترسیم شده است از خصوصیات این دوره می‌توان تقارن ریتمیک و دایره ای شکل، استفاده از نقوش هندسی و ترکیب نقش پرنده با چند حیوان یا پرنده اساطیری و نقوش گیاهی نام برد. با روی کار آمدن سلسله مغول هنر ایلخانی تحت تاثیر هنر مشرق زمین قرار گرفته است، به همین علت نقوش آثار، پر محتوا با فضای منفی کمتر و به صورت طبیعی و آراستگی بیشتر ترسیم شده است. در این پژوهش ضمن توضیح تاریخچه هنر ساسانی و ایلخانی و طبقه‌بندی آثار های مختلف نقوش سیمرغ پرداخته شده است همچنین ویژگی های طراحی و وجوه اشتراک و افتراق مورد بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق این پژوهش توصیفی تحلیلی با استفاده از مطالعات کتابخانه و فیش برداری از کتب مقالات و سایت ها به صورت کیفی انجام شده است از این رو این پژوهش در پی آن است که به مطالعه فرم و نقش پرنده سیمرغ درآثار دوره ساسانی و مقایسه آن با دوره ایلخانی بپردازد. نتایج حاصل از بررسی چهار نمونه نشان می‌دهد که طراحی در آثار ایلخانی نسبت به دوره ساسانی طبیعی‌تر ترسیم شده است و دوره ساسانی به علت اعتقادات و آیین ها ساختار فرم ها صورت انتزاعی و ترکیبی از چند حیوان اسطوره ای و گیاه می‌باشد اما ساده ترسیم شده است،. افتراقات منسوجات این دو دوره بیشتر در ترکیب بندی و طراحی نقش پرنده و ساختار آثار که جنبه تزیینی دارد بوده است و وجوه اشتراک آن در قرینه، تکرار و ریتم، نقش پرنده می‌باشد.
کلمات کلیدی : دوره ساسانی دوره ایلخانی منسوجات پرنده سیمرغ.