بررسی ساختار روایت در بوف کور صادق هدایت و خشم و هیاهو ویلیام فاکنر براساس مؤلفه¬های جریان سیلان ذهن و تک¬گویی درونی

صالح حق شناس¹ علیرضا فرحبخش²

1) کارشناسی ارشد زبان و ادبیات انگلیسی
2) دکتری زبان و ادبیات انگلیسی

محل انتشار : کنفرانس ملی مطالعات زبان و ادبیات(celpl.com)
چکیده :
جریان سیلان ذهن، که نخستین¬بار از جانب ویلیام جیمز مطرح شد، شگردی در روایت است که ژرفای ذهنی، ادراکات حسی، و افکار آگاه و نیمه آگاه شخصیت¬های داستان را بازگو می¬کند. در این شیوه، آگاهی از روند¬های ذهنی، به دو سطح گفتار آگاهی و پیش¬گفتار آگاهی دسته¬بندی می¬شود. هدف در سطح گفتار، انتقال مطلب به شکل منطقی و متناسب با موقعیت و عرف جامعه است، اما در لایه¬ی پیش¬گفتار هنجار و نظم خاصی دیده نمی¬شود. افکار، خاطرات، عواطف، و تداعی معانی، که در لایه¬ی پیش از گفتار آگاهی قرار دارند، ارتباطی خاصی را القا نمی¬کنند. در این ویژگی، راوی میان این دو سطح از گفتار در کنکاش است. این خصیصه در رمان فاکنر و هدایت دیده می¬شود. در خشم و هیاهو فاکنر سطوح مختلف گفتار به¬کار رفته است، اما در بوف کور هدایت سطح گفتار آگاهی بیش¬تر به¬چشم می¬خورد. شیوه¬ی داستان¬نویسی فاکنر و هدایت سبب شد که این مقاله را بافت و ساخت خشم و هیاهو و بوف کور اختصاص دهیم و با بررسی این دو اثر، در سه¬گانه¬ی زمان روایی، ساختار روایی، و نقش راوی، دریابیم که در بافت خشم و هياهو‌ فاکنر مبحث بی¬نظمی و عدم ثبات زمان دیده می¬شود. این داستان از نظر دستور و عبارت¬بندی ناقص است و بیش از همه به ویژگی¬های شیوه¬ی جریان سیلان ذهن نزدیک می¬شود، اما در بوف کور هدایت، خواننده با هیچ¬گونه بی¬نظمی در سطح نحو و دستور زبان داستان رو به رو نمی¬شود. در کل این رمان با لایه¬های گفتار زبان رو به رو هستیم که از سطح آگاهی راوی برخاسته¬ است. وجود مونولوگ¬ در بوف کور هدایت، که با تک¬گویی درونی در رمان اشتباه گرفته می¬شود، موجب شده است که بوف کور را در زمره¬ی رمان¬های سیلان ذهن قرار دهند و سبک روایت در آن را به تک¬گویی درونی و سلولیکویی شبیه بدانند. حال آن¬که، راوی در بوف کور از سطح گفتار سخن می¬گوید. علاوه بر این، بیان آگاهانه¬ی روایت و وجود سخنان راوی و مخاطب را می¬توان از جمله دلایلی شمرد که نتوانیم بوف کور هدایت را رمانی مبتنی بر تک¬گویی درونی قلمداد کنیم.
کلمات کلیدی : تک¬گویی درونی جریان سیلان ذهن راوی سطح پیش¬گفتار سطح گفتار ویلیام فاکنر صادق هدایت