پهنه بندی توزیع رسوب در مخزن سد علویان با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی

کیوان فرج زاده اصل ولیلو¹ ساسان نجاتی²

1) کارشناسی ارشد مهندسی آب گرایش آبیاری و زهکشی، دانشگاه تبریز، ایران
2) دانشجوی دکتری مهندسی آب گرایش سازه های آبی، دانشگاه گرگان، ایران

محل انتشار : چهارمین کنگره سالانه بین المللی توسعه کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست و گردشگری ایران(4icsda.ir)
چکیده :
يكي ازمسائل و معضلات جدي در بهره‌برداري پايدار از خاك فرسايش است كه اثرات آن به طور مستقيم دركاهش حاصلخيزي وهدررفت خاك، برهم خوردن امنيت غذايي، گرفتگي و‌ انسداد مجاري آبياري، پرشدن مخازن سدها، آبراهه‌ها و رودخانه‌ها، گل آلودكردن آب رودخانه‌ها و كاهش كيفيت آن، قابل لمس و مشاهده مي‌باشد. تجمع رسوب در مخزن سدها موجب كاهش ظرفيت ذخيره و در نتيجه محدود شدن عمر مفيد آنها مي‌شود. سد علویان بر روی رودخانه صوفی‌چای احداث گریده و در سال 1374 به بهره‌برداری رسیده است مطالعه موردی این تحقیق می‌باشد هدف كلي از تحقيق، بررسي نحوه توزيع رسوب در مخازن سدها به كمك قابليت‌هاي سيستم اطلاعات جغرافيايي و هدف كاربردي بهره‌گيري از اين قابليت بر اساس پهنه‌بندي و توزيع رسوب حوزه بالادست در مخزن سد در طول دو سال 1383 و 1394 مي‌باشد. نقاط ارتفاعی محدوده مخزن برای سال‌های مذکور استخراج شدند و مدل‌های رقومی ارتفاعی مخزن به صورت جداگانه برای سال‌های 1383 و 1394 تهیه شدند. مقدار حجم رسوب محاسبه شده با استفاده از نرم افزار Arc GIS حدود 2 میلیون مترمکعب می‌باشد. نتایج محاسبات بیانگر این است که پس از طی 50 سال، حجم رسوبات انباشته شده در مخزن به حدود 9/5میلیون مترمکعب بالغ می‌شود که تقریبا معادل 17 درصد ظرفیت مفید مخزن است. نقشه ارتفاع رسوب بدست آمده از نرم افزار، نحوه پراکندگی و پهنه‌بندی رسوب در مخزن سد را نشان می‌دهد به طوری که رنگ زرد تیره بیانگر مقدار رسوب بیشتر در آن مناطق می‌باشد.
کلمات کلیدی : سد علویان سيستم اطلاعات جغرافيايي عمر مفید سد پهنه‌بندی رسوب