بررسی مخاطرات زمین شناسی و زیست محیطی فلز جیوه در کانسارهای ایران با نگرشی خاص بر معادن جیوه استان آذربایجان شرقی

عادل افخمی نهند¹

1) دانشجوی دکتری زمین شناسی اقتصادی،دانشگاه ارومیه،ایران

محل انتشار : چهارمین کنگره سالانه بین المللی توسعه کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست و گردشگری ایران(4icsda.ir)
چکیده :
مناطق معدنی و فلزی ایران علی الخصوص استان آذربایجان شرقی بدلیل قرار گرفتن در مسیر زون متالوژنی جهانی شاهد آنومالی ها و آلودگی هایی از فلزات سنگین بخصوص جیوه بوده است. فلز جیوه از نظر بیولوژیکی تجزیه ناپذیر بوده و به دلیل پایداري بالاي آن در محیط و تجمع در مخازن طبیعی و در نهایت ورود به چرخه مواد غذایی از اهمیت بوم شناختی بالایی برخوردار است.اطلاع از چگونگی انتقال،جابجایی، نحوه پخش و ورود این ماده سمی به محیط زیست می تواند راه گشای مناسبی برای سالم سازی محیط زیست انسانی باشد.بخش های شمالی و شمال شرقی استان آذربایجان شرقی تحت آلودگی های بسیار بالایی از جیوه قرار دارند. در زمینه کانسارهای جیوه استان آذربایجانشرقی به فراخور شرایط محیطی و موادی که افراد بومی با آنها در ارتباط هستند،خطراتی وجود دارد که سلامت کارمندان،کارگران و لفراد بومی منطقه را تهدید می کند.با توجه به شرایطی محیطی حاکم بر فضای کار معدن،میزان این خطرات به طور قابل توجهی بالاتر از صنایع دیگر است.علاوه بر شرایط فیزیکی خاص حاکم بر سایت های معدنی معادن سرب،تماس مستقیم کارگران با این فلز نیز موجب و استنشاق بخارات آن منجر به بروز برخی بیماری های جبران ناپذیر در آنها می شود.هر چند آمار دقیقی از میزان ابتلا به بیماری ها در کارگران معادن استان در دست نیست، اما آمار موجود حاکی از میزان بالای بیماری های خاص در بین آنها است.علاوه بر این،راه کارهای موجود در آیین نامه حفاظت و ایمنی معادن که می توانند جهت جلوگیری از این بیماری ها مفید باشند نیز ارائه شده است.بی شک آگاهی و شناخت این فلز، بیماری های ناشی از آن، قوانین موجود در این زمینه و نحوه جداسازی این فلز از محیط زیست اولین و مهمترین گام برای یاری پزشکان و متخصصان فعال در زمینه خطرات زیست محیطی معدنی و جلوگیری از این بیماری ها می باشد.
کلمات کلیدی : خطرات زیست محیطی جیوه جداسازی کانسارهای جیوه آذربایجانشرقی عناصر سنگین.