نقش تغییرات آب و هوایی بر فعالیت کشاورزی با رویکرد معیشت پایدار روستایی (مورد: استان خراسان شمالی)

سمیرا محمودی¹

1) استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

محل انتشار : دومین کنفرانس بین‌المللی و ششمین کنفرانس ملی کشاورزی ارگانیک و مرسوم(umaorg.ir)
چکیده :
تغییرات آب و هوا به طور مستقیم بر تولید محصولات کشاورزی تأثیر می¬گذارد و از طرفی دیگر، بخش کشاورزی ذاتاً حساس به شرایط آب و هوایی است و این امر موجب شده که یکی از آسیب¬پذیرترین بخش¬ها به خطرات و اثرات جهانی آب و هوا، بخش کشاورزی باشد. بدین جهت، مناطق روستایی و معیشت آنان رابطه مستقیمی با متغیرهای اقلیمی در مناطق خشک و نیمه خشک دارد. بدین منظور هدف از تحقیق حاضر، بررسی روند تغییرات برخی پارامترهای اقلیمی و اثرگذاری آن بر وضعیت فعالیت¬ کشاورزی استان خراسان شمالی است. لذا به منظور احصاء نتایج مورد انتظار، از داده¬های ثبتی و رسمی سازمان هواشناسی کشور (سال¬های 2014-2004) و همچنین سرشماری عمومی کشاورزی مربوط به سال¬های 1382 و 1393 بهره گرفته شده است. مهمترین نتایج این تحقیق نشان از افزایش میانگین دمای سالیانه و کاهش میانگین بارندگی سالیانه (از 4/287 میلی متر در سال 2004 به 5/205 میلی متر در سال 2014) دارد. در این راستا، کاهش تعداد بهره¬برداری¬های کشاورزی؛ کاهش مساحت اراضی زراعی و باغی؛ کاهش سرانه اراضی زراعی؛ کاهش قابل توجه اراضی زیرکشت (بیشترین درصد تغییرات متعلق به سطح زیرکشت اراضی زراعی با 8/20- درصد و مساحت باغات دیم با 23- درصد)؛ کاهش سرانه زمینهای زیرکشت (از 1/5 هکتار برای هر بهره¬بردار به 5/4 هکتار) قابل مشاهده است. نکته قابل توجه آنکه، درصد تغییرات بهره¬برداران تمام محصولات زراعی بغیر از برنج منفی بوده است. همچنین تولید محصولات گندم، جو و لوبیا نیز با کاهش قابل توجهی روبرو بوده است.
کلمات کلیدی : تغییرات اقلیمی فعالیت کشاورزی معیشت پایدار روستایی استان خراسان شمالی.