جایگاه قانون مجازات اسلامی از منظر فقهی - حقوقی بر کاهش مفسدین اقتصادی

روح الله آهنگران¹

1) دانش آموخته سطح چهار حوزه علمیه قم

محل انتشار : دومین کنفرانس بین المللی مدیریت، حسابداری، اقتصاد و بانکداری در هزاره سوم(mae2019.ir)
چکیده :
اقتصاد و امور مادی همیشه در زندگی بشر، حتی زمانی که به زندگی اجتماعی روی نیاورده بود، رکن اساسی محسوب می‌شده است، لیکن امروزه با پیچیده شدن زندگی اجتماعی و خارج شدن جوامع از مراحل ابتدایی و برقراری روابط گسترده انسان‌ها، اقتصاد جهش خیره‌کننده‌ای داشته و جلوه گری خاصی در جوامع پیدا کرده است. جرايم اقتصادي نه تنها نظام اقتصادي بلکه تمام سطوح نظام اجتماعي را دچار چالش می‌کند و بايد اين دسته از جرايم با سياست جنايي جامعي کنترل شود. فضاي اقتصادي ايران هم به دليل ابتلا به آسيب‌هاي عديده، نسبت به نظام‌هاي اقتصادي پيشرفته، زمينۀ مساعد براي ارتکاب جرم اقتصادي ايجاد می‌کند. در فقه اسلام جرائم اقتصادي از مصاديق بارز فعل حرام تلقي مي‌گردند و تمام آثار نامطلوب فردي، اجتماعي، تربيتي و حتي روحي را در خود جمع کرده‌اند. به همين منظور با نگاه به سوابق جرائم اقتصادي در اسلام متوجه مي‌شويم که این گونه جرائم سخت برخورد شده است. در فقه اماميه به عنوان يکي از مذاهب خمسه براي بيان حرمت جرائم اقتصادي به کتاب استناد شده است. مذاهب اربعه نيز هرکدام به نحوي برخورد با جرائم اقتصادي را مورد بررسي قرار داده‌اند و هر کدام براي حرمت آن ادله‌اي را ارائه نموده‌اند. اگرچه در مذاهب خمسه اختلافاتي در زمينه ادله اثبات جرائم اقتصادي وجود دارد اما همه مذاهب فوق به اتفاق جرائم اقتصادي را حرام دانسته‌اند و مبارزه با آن را يکي از وظايف حکومت (دولت) قلمداد نموده‌اند. هدف از انجام این پژوهش جایگاه قانون مجازات اسلامی از منظر فقهی - حقوقی بر کاهش مفسدین اقتصادی می‌باشد که در این راستا روش انجام این پژوهش به صورت توصیفی و تحلیلی و استفاده از اسناد کتابخانه‌ای و فیش‌برداری می‌باشد. نتایج این پژوهش نشان داد که در قانون جديد مجازات اسلامي با وجود استفاده از اصطلاح «جرائم اقتصادي» تعريف مشخصي براي جرم اقتصادي ارائه نگرديده است و صراحتاً اين جرائم احصا نشده‌اند و از اين حيث قانون قدم نخست را در مبارزه قاطع با فساد اقتصادي به طور صحيح برنداشته است.
کلمات کلیدی : مفسدین اقتصادی قانون مجازات اسلامی جرائم اقتصادی فعالیت‌های اقتصادی سياست کيفري