واکاوی بر مفاهیم و مولفه‌های تزئینات و نقوش در استان مازندران(نمونه موردی بوستان ولایت ساری)

پیمان غضنفری¹ آزاده آرزه²

1) دانشجوی دکتری معماری، دانشگاه آزاد واحد سمنان،
2) مربی، موسسه آموزش عالی صنعتی مازندران بابل،

محل انتشار : اولین کنفرانس بین المللی مهندسی عمران، معماری و بازآفرینی شهری(iccar.ir)
چکیده :
یکی از ویژگی‌های هنر اسلامی، وجود نقوش هندسی و اسلیمی عناصر مختلف بناها است. این نقوش عبارتند از مقرنس‌ها، یزدی‌بندی‌ها، گره‌چینی‌ها و فرم‌های مختلف بومی که در سردر خانه‌ها، دیوارها، پنجره‌ها و حصارها به چشم می‌خورند. با مطالعه فرهنگ و معماری تبرستان در می‌‌یابیم این نقوش از گذشته در مازندران نیز وجود داشته که هر کدام از آنها با توجه به شرایط بومی منطقه شکل گرفته است. با وجود معماری برونگرا در این منطقه، ما با پنجره‌های ارسی، ستون‌ها و تیرهای چوبی، ایوان‌ها و نرده‌های چوبی روبرو هستیم که هر کدام با توجه به مصالح بوم‌آورد و فرهنگ مردم به اشکال مختلف درآمده است. علاوه بر این، شماری از این نقوش از صنعت نساجی استخراج شده است که موارد شاخص آن شامل جوراب‌ها و دستکش‌ها می‌شود. مقاله پیش‌رو در پاسخ به میزان تطبیق میان عناصر تزئینی بوستان ولایت ساری و ایران و مازندران، انجام گرفته است. پس از معرفی عناصر تزئینی معماری ایرانی، به جایگاه نقوش در معماری بومی تبرستان پرداخته شده که شامل بررسی بافت‌های نقش‌‌دار نیز می‌شود. بدین منظور از روش تحقیق توصیفی-تحلیلی استفاده شده است و از زمره پژوهش‌های میدانی به حساب می‌آید. در این راستا ضمن بررسی منابع مکتوب، نمونه‌های مختلف نقوش سنتی در تبرستان بررسی گردیده است. در این راستا نقوش به کار رفته در مجموعه بوستان ولایت ساری و تزئینات موجود در ابنیه ایرانی و بومی مازندرانی تطبیق یافته‌اند.
کلمات کلیدی : نقوش اسلامی تزئینات معماری بوستان ولایت ساری مازندران.