تحلیل مسئله سازگاری و تاثیر آن بر راندمان عملکردی خانه¬های دوره قاجار در شهر تبریز

مصطفی ارغیانی¹

1) استادیار معماری، دانشگاه

محل انتشار : دومین کنفرانس عمران، معماری و شهرسازی کشورهای جهان اسلام(cau2019.ir)
چکیده :
طیف متنوعی از فعالیت¬ها در یک خانه انجام می¬گیرد که از خصوصی¬ترین رفتارهای مربوط به اعضا تا فعالیت¬های جمعی و اجتماعی آنها را شامل می¬شود. سازماندهی این فعالیت¬ها باید به گونه¬ای باشد که ضمن تسهیل آنها در بخش¬های مختلف خانه، از تداخل ناسازگار آنها نیز جلوگیری به عمل آید. این مفهوم که تحت عنوان سازگاری عملکردی شناخته می¬شود، ارتباط مستقیمی با موضوع راندمان عمکردی دارد. بر همین اساس تحلیل این ارتباط، مبنای پژوهش حاضر قرار گرفته است. همچنین بررسی سیرتحول این مفاهیم در جریان تحولات ساختاری معماری که بر اثر گذشت زمان حاصل شده است، از دیگر اهداف این تحقیق می¬باشد. بر همین اساس با انتخاب 18 نمونه از خانه¬های دوره قاجار در شهر تبریز سعی در بررسی این مهم شده است. علت انتخاب تبریز به عنوان قلمرو مکانی تحقیق، موقعیت استراتژیک آن در تبادل با دنیای غرب است و علت انتخاب دوره قاجار به عنوان قلمرو زمانی تحقیق نیز، آغاز ورود جریان¬های نوگرا به معماری ایران در این دوره بود. تئوری پایه در این تحقیق، تئوری نحو فضا است و ابزارهای مورد استفاده جهت تحلیل نیز نرم¬افزارهای Depthmap و پلاگین سینتکس در نرم¬افزار Grasshopper می¬باشد. پس از بررسی ادبیات، شاخص¬های موثر بر موضوع سازگاری عملکردی در خانه¬ها استخراج و ابزارهای نحوی مناسب جهت تحلیل هر کدام در قالب چارچوب نظری تحقیق معرفی گردید. سپس با تحلیل هر نمونه در محیط نرم¬افزارهای مربوطه، داده¬های مرتبط با هر شاخص استخراج و مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که با تغییر در نظام پیکره¬بندی خانه¬ها از الگوی درونگرا به الگوی برونگرا در اواخر دوره قاجار، موضوع سازگاری عمکردی در ارتباط با بعضی شاخص¬ها تغییر و در ارتباط با بعضی دیگر، تغییر چندانی به خود ندیده است. این موضوع در ارتباط با راندمان عملکردی این خانه¬ها نیز قابل ذکر است. بر این اساس می¬توان چنین برداشت نمود که راندمان عملکردی، مفهومی نسبی است که بسته به شرایط مختلف، معیارهای متفاوتی بر ارتقا یا نزول آن تاثیرگذار هستند.
کلمات کلیدی : سازگاری عملکردی راندمان عملکردی خانه¬های دوره قاجار تبریز.