بررسی تنوع گونه ای حیات وحش کویر مرکزی ایران با رویکرد توسعه اکوتوریسم (منطقه مورد مطالعه: پناهگاه حیات وحش یخاب اصفهان)

میلاد لطیفی¹ مصیب صدری² علیرضا رادان³ محمد عرب زاده⁴ الهیار دولتخواه⁵

1) کارشناسی ارشد محیط زیست، گروه محیط زیست دانشگاه صنعتی اصفهان، ایران،
2) گروه مدیریت فناوری، دانشکده فناوری اطلاعات، دانشگاه مهر البرز تهران،
3) کارشناسی محیط زیست، گروه محیط زیست دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)،
4) اداره کل حفاظت محیط زیست شهرستان آران و بیدگل، اصفهان ، ایران،
5) اداره کل حفاظت محیط زیست شهرستان کاشان، اصفهان، ایران

محل انتشار : پنجمین کنگره بین المللی توسعه کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست و گردشگری ایران(5icsda.ir)
چکیده :
کارکردهای تنوع زیستی برای انسان ها بسیار فراوان می باشد که یکی از این کارکردهای آن ها ایجاد زمینه ای برای توسعه اکوتوریسم در مناطق بیابانی و کویری تحت حفاظت می باشد. امروزه حفاظت از مناطق بیابانی و کویری با چالش های و مشکلاتی بسیاری رو به رو شده است . یکی از راهکارهای برطرف کردن این مشکلات، توسعه اکتوریسیم و اجرای تورهای حیات وحش و پرنده نگری در این مناطق می باشد که نیازمند این است تنوع زیستی این مناطق شناسایی و ارزیابی شود تا ظرفیت برد و پتانسیل های لازم برای توسعه اکوتوریسم و تحقیقات علمی فراهم شود. استان اصفهان از جمله استان های کشور است که مناطق کویری و بیابانی حفاظت شده فراونی دارد که مستعد گردشگری و تحقیقات علمی می باشد. یکی از این مناطق استان اصفهان پناهگاه حیات وحش یخاب است که در این تحقیق با روش ترانسکت خطی، ایستگاه های نمونه برداری، مشاهده مستقیم و عکسبرداری با دوربین های تله ای تنوع گونه ای جانوری (در سه سطح پستانداران، پرندگان، خزندگان) در طی دو سال و 24 بازدید میدانی بررسی و شناسایی شد. بر اساس نتایج این تحقیق 100 گونه پرنده، 22 گونه پستاندار و 20 گونه خزنده مشاهده و شناسایی شد. بیشترین تعداد مشاهدات گونه ها در سطح پستانداران، پرندگان و خزندگان به ترتیب مربوط به کل و بز با 100 بار مشاهده، چکاوک کاکلی (Galerida Cristata) با 150 بار مشاهده و جکوی دم پخ کایزرلینگ (Teratoscincus keyserlingii) با 49 بار مشاهده می باشد. همچنین از کل تعداد گونه های مشاهده شده گونه های کرکس مصری(Neophron Percnopterus) ، هوبره(Chlamydotis Undulata) ، عقاب صحرایی(Aquila Nipalensis) و لاک پشت مهمیزدار (Testudo graeca) جزو گونه های لیست قرمز IUCN می باشد. با توجه به نتایج این تحقیق می توان گفت پناهگاه حیات وحش یخاب از تنوع زیستی منحصر به فردی برخوردار است که دلیل آن وجود تنوع تپوگرافی، ناهمگونی زیستگاه، همجواری با پارک ملی کویر و بکر بودن این منطقه می باشد. با در نظر گرفتن نتایج تحقیق می توان نتیجه گرفت که پناهگاه حیات وحش یخاب مستعد توسعه اکوتوریسم و تحقیقات علمی می باشد که در آینده بتوان به عنوان راهکاری برای حفاظت از این منطقه ارائه شود.
کلمات کلیدی : تنوع زیستی پناهگاه حیات وحش یخاب حفاظت اکوتوریسم مناطق کویری و بیابانی