پهنه بندی زراعی- بوم شناختی اراضی کشاورزی دشت قوچان جهت کشت جو دیم با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)

فروغ سنگلکی¹ قربانعلی رسام² مهدی تیموری³

1) دانش آموخته کارشناسی ارشد اگرواکولوژی مجتمع آموزش عالی شیروان
2) عضو هیئت علمی مجتمع آموزش عالی شیروان
3) عضو هیئت علمی مجتمع آموزش عالی شیروان

محل انتشار : دومین کنفرانس ملی مدیریت سبز پسماند(gmbtuma.ir/2nd)
چکیده :
با مطالعات بوم شناختی می توان پتانسیل محیطی را در مناطق مختلف مشخص و از آنها حداکثر بهره برداری را نمود. به منظور پهنه بندی زراعی-بوم شناختی اراضی کشاورزی دشت قوچان برای کشت دیم جو، از سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS) استفاده شد. نیازهای زراعی-بوم شناختی جو دیم با استفاده از جداول و منابع علمی موجود تعیین و درجه بندی گردید. فاکتورهای محیطی مورد مطالعه میزان بارش در طول دوره رشد، در مرحله رویش و بارش ماهانه مرحله گلدهی، میانگین درجه حرارت در مراحل رویش، گلدهی و دانه بندی و میانگین حداقل درجه حرارت روزانه سردترین ماه، میانگین حداکثر درجه حرارت روزانه مرحله رویش، درصد شیب زمین، بافت خاک ، اسیدیته خاک ، درصد ماده آلی خاک ، آهک ، گچ ، سیل گیری ، زهکشی خاک ، درصد سنگریزه لایه سطحی خاک، هدایت الکتریکی یا شوری خاک ، درصد سدیم تبادلی خاک می باشد. طبقه بندی هر فاکتور به روش محدودیت ساده در 5 طبقه صورت گرفت. لایه های رقومی عوامل محیطی در محیط GIS، روی هم¬گذاری و تلفیق شدند. پهنه بندی اراضی در پنج طبقه بسیار مطلوب، مطلوب، مناسب، کمی مناسب و نامناسب انجام شد. تحقیق در سطح 5629.97 کیلومتر مربع اراضی دشت انجام گردید. با توجه به محدودیت عملکرد جو دیم در شیب های بالا، اراضی با شیب بالاتر از 30 درصد به مساحت حدود 20 کیلومتر مربع از محاسبات حذف گردیده اند. مبنای مقادیر فاکتورهای توصیفی کمی و کیفی خاک و اقلیم شیپ فایل های رستری حاصل از تفسیر عکسهای ماهواره ای است که در سایتهای معتبر بین المللی منتشر و در دسترس می باشد. دقت داده ها واحدهای راضی به ابعاد 250×250 متر است. تعداد کل رکوردهای اطلاعاتی (نقطه اندازه گیری شده روی زمین) 127476 نقطه می باشد. هر رکورد میانگین مقادیر فاکتورهای مورد مطالعه در یک واحد ارضی می باشد. مبنای مقادیر فاکتورهای توصیفی کمی و کیفی خاک و اقلیم شیپ فایل های رستری حاصل از تفسیر عکسهای ماهواره ای می باشد. ابتدا نقشه های موضوعی مورد نیاز مطالعه تهیه شدند. نتایج حاصل نشان می دهد که کلیه اراضی دشت برای کشت جو دیم در کلاس تناسب S2 (تناسب متوسط) قرار دارد و بخشهای شمالی و جنوبی دشت دارای وضعیت مناسب تری دارند.
کلمات کلیدی : پهنه بندی زراعی-بوم شناختی سامانه اطلاعات جغرافیاییGIS دشت قوچان جو دیم