بررسی تاب آوری سیستم مدیریت پسماند کلانشهر تهران در دفع پسماندهای شهری در بحرانهای بیولوژیک ( مطالعه موردی شیوع ویروس کرونا)

حسن کریمیان¹ حسین حیدریان² محمدرضا عظیمیان³ لیدا نداف فرد⁴ ایرج باقری پور منفرد⁵

1) کارشناس ارشد بهداشت ایمنی و محیط زیست(HSE)، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران،ایران
2) دانشجوی دکتری مهندسی محیط زیست،دانشگاه آزاد اسلامی واحد غرب
3) کارشناس مهندسی کشاورزی گرایش زراعت،دانشگاه صنعتی
4) دکتری مهندسی منابع طبیعی گرایش تنوع زیستی،دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات
5) کارشناس ارشد مدیریت اجرایی،دانشگاه پیام نور واحد

محل انتشار : دومین کنفرانس ملی مدیریت سبز پسماند(gmbtuma.ir/2nd)
چکیده :
زمینه و هدف : در سالهای اخیر،مطالعه درباره مفاهیم تاب آوری در مقیاسهای شهری و منطقه ای توجه ویژه ای را به خود جلب کرده است، هرچند سطح و تعداد این مطالعات در مقیاس شهری در مقیاسهای بالایی است.لیکن خلآ این دسته از مطالعات در حوزه مطالعات منطقه ای نمایان است.به ویژه درکشور ایران، با وجود برخی مطالعات در زمینه متون نظری در مقیاس شهری،هنوز مطالعه عمیق و جامعی بر روی مفهوم تاب آوری در بعد منطقه ای صورت نپذیرفته است. هدف از این تحقیق بررسی میزان تاب آوری سیستم مدیریت پسماند شهر تهران و مقایسه کارایی دو روش عمده دفن و پسماندسوزی در زمان بحران های مختلف خصوصا در زمان بیماری های واگیردار(با منشا جنگهای بیولوژیک یا طبیعی )مورد نظر است. روش بررسی : پژوهش حاضر بر اساس روش توصیفی - آماری به بررسی تناژ ورودی پسماندهای عادی و بیمارستانی به مجتمع آرادکوه ،گنجایش مرکز دفن زباله و ظرفیت نیروگاه زباله سوزی و تاب آوری آن پس از شیوع ویروس کرونا می پردازد. طی اين مطالعه توصيفى- آمارى براى كسب ديدگاهها و نظرات متخصصان و کارشناسان مرکز آراد کوه و سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران در زمينه روشهاى مختلف بی خطرسازى پسماند عفونى و خانگی در طی شیوع ویروس کرونا در بستر مطالعات پيمايشى، از ابزار پرسشنامه استفاده شد.در این پرشسنامه چند شاخص بهداشتی،محیط زیستی، اقتصادی ، تاثیر پذیری از شرایط آب و هوایی مورد سوال قرار میگیرد و بهترین گزینه دفع پسماند های عادی و بیمارستانی با توجه به معایب و مزایای هر روش انتخاب خواهد گردید. یافته ها : پس از شیوع ویروس کرونا میزان پسماند شهری ورودی به مرکز آرادکوه در حدود 1000 تن در روز افزایش داشته و از 5500 تن به 6500 تن در روز رسیده است. پسماند عفونی و بیمارستانی نیز با افزایش 57 % از 70 تن به 110 تن در روز افزایش یافته است. در شرایط شیوع بیماری کرونا به دلیل لغو فرآیندهای پردازشی تفکیک و تولید کمپوست، دفن پسماند از 2700 تن در روز به 6300 تن افزایش یافته است. با توجه به اینکه در حال حاضر( انتهای سال 98) لندفیل سنتی مرکز آراد کوه گنجایش دفن 2 میلیون تن زباله را دارد و با توجه به دفن 6300 تن در روز در این لندفیل ، تاب آوری آن در شرایط شیوع ویروس کرونا فقط 317 روز می باشد . نیروگاه زباله سوزی نیز تنها با ظرفیت 200 تن در روز قادر به فعالیت می باشد، بر اساس نتایج حاصل از پرسشنامه مسائل بهداشتى مهمترين اولويت مدیران و کارشناسان درانتخاب روش دفع نهايى پسماند بود و مسائل زیست محیطی مربوط به منابع آب ، منابع خاك، اثر بر هوا و اثر بر موجود زنده و تاثیر پذیزی از شرایط جوی و محیطی در رتبه هاى بعدى اولويت قرار گرفتند. کارشناسان شركت كننده در اين مطالعه استفاده از نیروگاه زباله سوزی را مطلوبترين روش بی خطرسازى پسماند عفونى و خانگی از نظر جنبه هاى بهداشتى در شرایط شیوع ویروس کرونا دانستند نتیجه گیری: در زمان بحران های بیولوژیک همچون شیوع ویروس کرونا فرآیند های پردازشی تفکیک و تولید کمپوست به دلیل احتمال انتشار ویروس متوقف میگردند و روش های مدیریت زباله به روش دفن و زباله سوزی محدو می شوند. دفن بهداشتی حجم عظیمی از زباله های خانگی کلانشهر تهران در مرکز آراد کوه در شرایط بحرانی با توجه به فقدان ترانشه های بهداشتی و فضای ناکافی ، تولید و نشت گسترده ی شیرابه ، تکثیر ناقلین و انتشار بو عملا غیرممکن خواهد بود.همین امر باعث گردیده زباله سوزی به عنوان بهترین شیوه موجود (Technique Available Best) در شرایط بحرانی بخصوص اپیدمی های عفونی مورد توجه قرار گیرد.
کلمات کلیدی : تاب آوری مدیریت پسماند کلانشهر تهران بحران ویروس کرونا آرادکوه