بررسی نقش و تأثیر توسعه فضاهای زیرسطحی در شهرها در راستای رسیدن به شهرهای سالم

مریم ابراهیم پور¹ ابوالفضل منصوری اطمینان²

1) استادیار گروه شهرسازی دانشگاه خاوران
2) دانشجوی ارشد برنامه ریزی شهری دانشگاه خاوران

محل انتشار : پنجمین کنفرانس بین المللی و ششمین کنفرانس ملی عمران، معماری، هنر و طراحی شهری(5iccacs.ir)
چکیده :
امروزه شهرها به‌واسطه روند روزافزون شهرنشینی (متأثر از انقلاب صنعتی و نظام سرمایه¬داری)، با چالش¬ها و مشکلات عدیده¬ای ازجمله رشد فقر، کاهش شاخص¬های کیفیت زندگی، ازدیاد بیکاری، رشد سکونتگاه¬های غیررسمی (حاشیه‌نشینی)، آلودگی¬های محیط¬زیستی، کمبود فضاهای مسکونی و خدماتی، نارسایی تأسیسات و تجهیزات شهری، ناکارآمدی سیستم¬های حمل‌ونقل و غیره روبرو هستند که این مسائل و مشکلات در عمل منجر به ناپایداری و ناسالم شدن شهرها شده¬اند. این امر برنامه¬ریزان و مدیران شهری را بر آن داشته است که جهت چاره¬جویی کاهش این مشکلات، به ارائه راه¬حل¬هایی بپردازند که دراین‌بین، یکی از راهکارهایی که در طول دهه¬های اخیر توجه زیادی را به خود جلب کرده، رهیافت شهر سالم بوده است؛ اما دراین‌بین یکی از سیاست¬هایی که می¬تواند در راستای سالم¬تر شدن شهرها به کار آید، توسعه فضاهای زیرسطحی در شهرها است. این رویکرد، ضمن این¬که از قابلیت¬های مثبت فضاهای زیرسطحی استفاده می¬کند، تلاش دارد تا مسائل و مشکلات شهرها را از قبل کمبود فضا، مسائل حمل¬و¬نقل و محیط¬زیستی را حل کند و از آن طریق به زیست پذیرتر شدن و سالم¬تر شدن شهرها کمک کند؛ بنابراین پژوهش حاضر بر آن است تا به بررسی اثرات توسعه فضاهای زیرسطحی بر شهرها به‌منظور شکل¬گیری شهرهای سالم¬تر و پایدارتر بپردازد. بدین ترتیب این پژوهش، از حیث روش جز پژوهش¬های کیفی، به لحاظ هدف جز پژوهش¬های کاربردی و به لحاظ ماهیت در زمره¬یِ پژوهش¬های توصیفی- تحلیلی است. روش جمع¬آوری و تحلیل اطلاعات این پژوهش مبتنی بر تحلیل محتوای منابع کتابخانه¬ای و مرور اسنادی بوده است. به‌طوری‌که پژوهش حاضر ضمن مرور مبانی نظری در باب فضاهای زیرسطحی و قابلیت¬های ذاتی این فضاها در راستای چاره¬جویی مسائل و مشکلات شهرها، به تبیین مؤلفه‌های سازنده¬ی شهرهای سالم و زمینه¬های مطرح‌شدن این رهیافت مبادرت می¬کند. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که اثرات توسعه فضاهای زیرسطحی بر شهرها در بسیاری از عرصه¬ها، همان مؤلفه‌های سازنده¬ی شهرهای سالم است و شهری باوجود برخورداری از این مؤلفه‌ها می¬تواند به‌مثابه شهری سالم و پایدار مطرح باشند. در حقیقت، می¬توان اذعان نمود که توسعه فضاهای زیرسطحی در عمل در سالم¬تر شدن شهرها تأثیری به¬ سزایی دارد.
کلمات کلیدی : فضاهای شهری فضاهای زیرسطحی شهر سالم توسعه پایدار