بررسی نقش و تأثیر توسعه فضاهای زیرسطحی در راستای تاب آور نمودن شهرها

مریم ابراهیم پور¹ ابوالفضل منصوری اطمینان²

1) استادیار گروه شهرسازی دانشگاه خاوران
2) دانشجوی ارشد برنامه ریزی شهری دانشگاه خاوران

محل انتشار : پنجمین کنفرانس بین المللی و ششمین کنفرانس ملی عمران، معماری، هنر و طراحی شهری(5iccacs.ir)
چکیده :
افزایش جمعیت جهان به‌خصوص در مناطق شهری به‌عنوان یک پدیده مهم، پیچیدگی¬ها و مشکلات زیادی را در زمینه¬های مختلف ایجاد کرده است. در این میان، مخاطرات به‌عنوان یکی از مهم¬ترین موضوعات در حوزه¬های برنامه¬ریزی و طراحی شهری به جهت مدیریت بحران و خطرپذیری، کاهش ریسک و آسیب¬ها، افزایش ایمنی و کیفیت زندگی مطرح است. متناسب با این مخاطرات و بحران¬ها، در برنامه¬ریزی و طراحی شهری توجه به اصل انعطاف¬پذیری به¬عنوان یکی از عوامل خلق فضای شهری باکیفیت و تاب آور، فضا را قادر می¬سازد تا گزینه¬های متعددی را در هر زمان جهت مقابله و کاهش خطرپذیری و اثرات بحران به شهروندان ارائه نماید. تاب¬آوری شهری، شهری است که در شرایط پیچیده و بغرنج و غیرقابل‌پیش‌بینی می¬توانند به¬صورت پایدار عمل کرده و در برابر مشکلات مقاوم بایستد. مبتنی بر تحلیل محتوای پژوهش¬های گوناگون یکی از سیاست¬هایی که می¬تواند شهرها را در مقابل انواع آسیب¬های طبیعی، محیطی، انسان¬ساخت و غیره تاب آور نماید، توسعه فضاهای زیرسطحی در شهرها است. چراکه استفاده از فضاهای زیرسطحی در شهرها در راستای چاره¬جویی مسائل و مشکلات و تاب آور نمودن شهرها در مقابل با انواع تهدیدها و آسیب¬ها، به‌مثابه یک راهبرد نوآورانه، مفهومی در حال ظهور است که طی سال¬های اخیر توجه زیادی را به خود جلب نموده است؛ بنابراین پژوهش حاضر بر آن است تا به بررسی نقش و تأثیر توسعه فضاهای زیرسطحی به‌منظور رسیدن به شهرهای تاب آور و پایدار بپردازد. بدین ترتیب این پژوهش، از حیث روش جز پژوهش¬های کیفی، به لحاظ هدف جز پژوهش¬های کاربردی و به لحاظ ماهیت در زمره¬یِ پژوهش¬های توصیفی- تحلیلی است. روش جمع¬آوری و تحلیل اطلاعات این پژوهش مبتنی بر تحلیل محتوای منابع کتابخانه¬ای و مرور اسنادی بوده است. به‌طوری‌که پژوهش حاضر ضمن مرور مبانی نظری در باب فضاهای زیرسطحی و قابلیت¬های ذاتی این فضاها در راستای چاره¬جویی چالش¬ها و مشکلات شهرها، به تبیین مبانی شهرهای تاب آور و زمینه¬های مطرح‌شدن این رهیافت می¬پردازد. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که اثرات حاصل از توسعه فضاهای زیرسطحی با زمینه¬های مطرح‌شدن شهرهای تاب آور هم پیوندی نزدیکی دارند. به تأویلی بهتر، اثرات توسعه فضاهای زیرسطحی بر شهرها در راستای چاره¬جویی کردن چالش¬هایی بوده که رهیافت شهر تاب آور به‌واسطه آن شکل یافته است و درمجموع می¬توان اذعان نمود که توسعه فضاهای زیرسطحی در عمل در تاب آور نمودن شهرها تأثیری به¬ سزایی می¬تواند داشته باشد.
کلمات کلیدی : فضاهای زیرسطحی شهر تاب آور آسیب¬پذیری توسعه پایدار