قابلیت های کالبدی خانه های سنتی یزد در سابقه سکونت خانواده های گسترده

آزاده خاکی قصر¹

1) استادیار گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

محل انتشار : کنفرانس ملی معماری، عمران، شهرسازی و افق های هنر اسلامی در بیانیه گام دوم انقلاب (icacu.ir)
چکیده :
نوشتار حاضر به جستجوی سابقه سکونت خانواده های گسترده در خانه های سنتی یزد می پردازد. دلیل این امر به شناخت الگوی طراحی خانه هایی بازمی گردد که گنجایش حضور و سکونتِ چند نسل را به صورت همزمان داشته اند و در طول زمان برای این خواسته پاسخده بوده اند. اگر شناختی از این امر حاصل گردد؛ تلاش برای استخراج الگوهای طراحی و سکونت خانه های چند نسلی؛ کمک خواهد کرد که بتوان در طراحی خانه های امروزی نیز به نوعی بُعد پذیرش چند نسل را متناسب با شرایط روز؛ لحاظ نمود. لذا سوال تحقیق عبارت از آن است که قابلیت های کالبدی خانه های سنتی یزد در گنجایش خانواده های گسترده چگونه بوده است؟ در این راستا؛ مطالعات کتابخانه ای و مطالعات نمونه های موردی از ده باب از خانه های مورد نظر در پیشینه موضوع در بافت تاریخی یزد مد نظر خواهد بود. روش تحقیق به صورت غالب؛ تفسیری-تاریخی و به صورت کمتر غالب؛ روش توصیفی-تحلیلی است. نتیجه تحقیق آنست که انعطاف پذیری در تجمیع و تفکیک کاربری های سکونت خانواده ها در کالبد اتاق ها، وجود برخی اتاقهای دورتر از دیگر اتاقها مثلا روی بام؛ همچون اتاق های روی ساباط، امکان ایجاد خلوت در برخی فضاهای جانبی خانه و همچنین وجود فضای باز انعطاف پذیر به نام حیاط از قابلیت های مختلف گنجایش پذیری خانه های سنتی یزد در پذیرا بودن نسل های مختلف به صورت همزمان در یک خانه است. مضاف بر آن؛ ورودی های متعدد و حیاط های متعدد در خانه های سنتی یزد؛ همچنین حیاط های گودال باغچه می توانسته اند امکان سکونت چند خانواده را در کنار یکدیگر فراهم نمایند. برخی از قابلیت های مورد نظر قابلیت تعمیم در طراحی خانه های امروزی را دارند که بایستی روی آنها کار کرد اما برخی قابلیت هایی که نام برده شد اینچنین نیستند و لازم است برای به دست آوردن مابه ازاهای امروزی آنها عمیقا اندیشید.
کلمات کلیدی : خانه های سنتی یزد خانواده های گسترده انعطاف پذیری قابلیتهای کالبدی