واکاوی آموزه های روان شناسی اجتماعی در نهج البلاغه بررسی موردی: نامه های امام علی(ع) به معاویه

سیدمحمدرضا میرسید¹

1) استادیار دانشگاه دامغان

محل انتشار : اولین همایش بین المللی و دومین همایش ملی روان‌شناسی و دین(cpruma.ir)
چکیده :
چکیده از آنجا که روان شناسی اجتماعی در پی آن است که افراد جامعه، چگونه جهان اجتماعی خود را ادراک و تفسیر می کنند و عقاید، هیجان ها، رفتارهای آنها چگونه تحت تأثیر حضور واقعی یا تصوری دیگران قرار می گیرد، به همین جهت، رفتارهای افراد و گروه های دارای نفوذ اجتماعی به ویژه آنان که بر مسند رهبری نیز تکیه زده اند، برای روان شناسان اجتماعی بسیار حائز اهمیت است. بر همین اساس ضرورت دارد، پیام ها و رفتارها، اخبار و اطلاعات باقیمانده از امام علی(ع) نیز مورد واکاوی قرار گیرد. از این رو، این نوشتار با بررسی برخی از نامه های امام علی(ع) به این پرسش پاسخ می دهد که «نامه های امام علی(ع) به معاویه، به لحاظ محتوایی، با کدام یک از آموزه های روان شناسی اجتماعی تطابق و همخوانی دارد». پژوهش ها حکایت از آن دارد که امام (ع) در بیان مطالب خود سعی نمودند همه جوانب و لوازم کلام (مقام گوینده و مخاطب) به ویژه ابعاد اجتماعی آن را مورد ملاحظه قرار دهند که از جمله این موارد، می توان به حرمت جانشینی پیامبر گرامی اسلام (ص)، وضعیت مخاطب ظاهری نامه ها (معاویه) و الگوپذیری سایر مخاطبان (همه افرادی که بعدا از متن نامه ها مطلع می شوند) اشاره کرد. شواهد و مستندات نشان می دهد که حضرت در نامه های خود به معاویه، مؤلفه های مختلف روان شناسی اجتماعی مانند اصل همکاری برای جلوگیری از بروز تعارض، هنر متقاعد سازی، توجه به طرحواره های ذهنی، بهره گیری از روش اِسنادی و روشنگری اختلال و هنجارگریزی شخصیت فرد مقابل (معاویه) و .... را مد نظر قرار داده اند.
کلمات کلیدی : واژگان کلیدی: امام علی(ع) روان شناسی اجتماعی همکاری متقاعد سازی.