روندپژوهی سفرهای درون مرزی ایرانیان با تاکید بر زیارت و گردشگری مذهبی

ندا رضوی زاده¹

1) استادیار پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی مشهد

محل انتشار : ششمین کنگره بین المللی توسعه کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست و گردشگری ایران(6icsda.ir)
چکیده :
گردشگری امروزه یک فعالیت مهم در جوامع توسعه یافته و در حال توسعه محسوب می شود و به دلیل تاثیرات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی آن مورد توجه است. به دلیل همین تاثیرات شناخت روندهای گردشگری حایز اهمیت است. از سوی دیگر به دلیل غالب بودن گردشگری درون مرزی در ایران، شناسایی روندهای گردشگری درون مرزی ایران به منظور سیاست گذاری و جهت دهی به سرمایه گذاری ها در مقاصد اهمیت دارد. به طور خاص به نظر می رسد گردشگری مذهبی و زیارت حوزه ای است که با تحولات جاری، نیاز به بررسی و بازتنظیم سیاست ها دارد. این پژوهش با استفاده از داده های پیمایشی مرکز آمار ایران در بازه زمانی 1390-1398 در پی توصیف تغییرات و روندهای سفرهای درون مرزی ایرانیان و مقصد گزینی آن ها است. بررسی ها نشان داد روند رشد مقاصد سنتی و محبوب ایرانیان کاهش یافته است و مقاصد نوظهور جهشی در تعداد گردشگران با اقامت شبانه را تجربه کرده اند، از جمله استان های خراسان شمالی، سیستان و بلوچستان، کرمان، یزد، قزوین و همدان رشدی بالاتر از میانگین داشته اند. در عوض استان های شمال کشور، خراسان رضوی و اصفهان و فارس و قم رشدی کمتر از میانگین و بعضا منفی داشته اند. از لحاظ اهداف سفر هم یافته ها نشان داد اگرچه شیب رشد سفرهای با هدف گردش و تفریح و دیدار دوستان و بستگان چشمگیر بوده، اما از لحاظ تعداد سفرهای زیارتی روند افزایشی نداشته و تعداد گردشگران با این هدف تقریبا ثابت بوده است. به علاوه مشخص شد حتی از نظر سهم اهداف سفر درون مرزی ایرانیان، به تدریج از سهم زیارت کاسته شده است. این یافته ها نشان میدهد مقاصد سنتی و زیارتی در رقابت جدی با مقاصد نوظهور قرار گرفته اند و برای حفظ جایگاه برتر خود باید چاره اندیشی کنند. این چاره اندیشی ها می تواند در جنبه های بازاریابی، توسعه جاذبه ها و خدمات سازماندهی شود تا رقابت پذیری این مقاصد سنتی را ارتقا دهد.
کلمات کلیدی : گردشگری روندپژوهی زیارت گردشگری مذهبی الگوی سفر رقابت پذیری گردشگری