مفاهیم فرهنگی مؤثر در معماری، با تأکید بر توسعۀ فرهنگ شهروندی

جواد اکبری¹ فاطمه قاسمی² نرگس شادمان³

1) کارشناس ارشد معماری، شهرداری مشهد،
2) دانشجوی کارشناسی مهندسی معماری، موسسه آموزش عالی فردوس، مشهد، ایران،
3) کارشناس مهندسی معماری ، مشهد، ایران،

محل انتشار : دومین کنفرانس بین المللی معماری، عمران،شهرسازی،محیط زیست و افق های هنر اسلامی در بیانیه گام دوم انقلاب(2icacu.ir)
چکیده :
معماری نتیجه و حاصل فرهنگ جامعه است. نگاهی اجمالی به تاریخ معماری ایران‌ و سایر تمدن‌های جهان نشان می‌دهد که هیچ اثر بزرگ معماری‌ وجود ندارد که بر اساس اندیشه و جهان‌بینی پدید نیامده باشد. به این ترتیب، می‌توان گفت که هر تمدن یا قومی در دوران مختلف، معماری خاصی را منطبق با فرهنگ خود ارائه می‌دهد. گسست تاریخی روزگار معاصر از سیر تکامل دستاوردهای پیشینیان معماری، موجب پیدایش فضایی ناخوانا در شهرهای معاصر شده است. این ناخوانایی تا جایی‌ پیش رفته است که دیگر نمی‌توان رابطه‌ای منطقی با معماری گذشته برقرار کرد. گویی‌ شاهکارهای معماری ایرانی در جای دیگری ساخته شده یا به وسیله‌ی افرادی غیرایرانی‌ برپا گشته است که تا این حد با معماری معاصر ما متضاد و بیگانه می‌نماید. حال آیا معماری ملی کشور ما همگام و همسو با فرهنگ جامعه‌مان است؟ و آیا این معماری معاصر در کشور ما فرهنگی اصیل و متناسب با روح و روان ما ایرانیان را رقم خواهد زد؟ در این مقاله برآنیم تأثیرگذاری و تأثیرپذیری معماری و شهرسازی را از فرهنگ جامعه و برعکس، تأثیر آن در روند توسعه‌ی فرهنگ شهروندان را بررسی کنیم. روش اصلی مورد استفاده در این تحقیق روش تحلیلي- توصيفي است و براي جمع آوري اطلاعات، از روش اســنادي اســتفاده شده است. در مــواردي كه اطلاعات تكميلي مورد نياز بوده، و بررسی ســاختار و تحولات انجام شده و مصاحبه با متخصصان و افراد صاحب نظر استفاده شده است. یافته¬های این پژوهش نشان می دهد همانگونه که بقای فرهنگ به ارتباطات وابسته است و ارتباطات مسیر فعالیت فرهنگی است، چگونه این مفاهیم فرهنگی در معماری بر توسعۀ فرهنگ شهروندی تأثیر می گذارد.
کلمات کلیدی : فرهنگ معماری ایرانی جامعه فرهنگ شهروندی.