واکاوی دلایل و پیامدهای شکل¬گیری ساخت¬و¬سازهای غیرمجاز در سطح شهرها (مورد پژوهی: منطقه 2 شهر مشهد)

ابوالفضل منصوری اطمینان¹ ، مهرداد محمدی یل سویی²

1) دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه¬ریزی شهری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
2) دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه¬ریزی شهری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

محل انتشار : دومین کنفرانس بین المللی معماری، عمران،شهرسازی،محیط زیست و افق های هنر اسلامی در بیانیه گام دوم انقلاب(2icacu.ir)
چکیده :
امروزه ساخت¬و¬سازهای غیرمجاز و غیرقانونی در سطح شهرها یکی از مشکلات پیشروي نظام مدیریت شهری در بسیاری از شهرهای کشورهای درحال‌توسعه و ازجمله ایران است که نشان از اجرایی نشدن و تخلف از طرح¬ها و قوانین مرتبط در این حوزه را دارد. شهر مشهد به‌طورکلی و منطقه 2 آن به‌طور ویژه از این قاعده مستثنی نبوده است. مبتنی بر اطلاعات و آمارهای در دسترس، بیش¬ترین تخلفات و ساخت¬و¬سازهای غیرمجاز و غیرقانونی در منطقه 2 شهر مشهد اتفاق می¬¬افتد؛ بنابراین شناسایی دلایل و پیامدهای شکل¬گیری این‌گونه ساخت¬و¬سازها و اتخاذ راهکارهای برنامه¬ریزی به‌منظور فائق آمدن بر آن¬ها در سطح شهر مشهد و منطقه 2 آن ضرورتی اجتناب‌ناپذیر محسوب می¬شود. با این تفاسیر، پژوهش حاضر به دنبال بررسی دلایل و پیامدهای شکل¬گیری ساخت¬و¬سازهای غیرمجاز در سطح منطقه 2 شهر مشهد است. بدین ترتیب این پژوهش، از حیث روش جز پژوهش¬های کیفی، به لحاظ هدف جز پژوهش¬های کاربردی و به لحاظ ماهیت در زمره¬یِ پژوهش¬های توصیفی- تحلیلی است. روش جمع-آوری اطلاعات این پژوهش مبتنی بر پیمایش اجتماعی (ابزار مصاحبه) بوده که در آن به شیوه¬ی گلوله برفی، 20 نفر از متخصصان، پژوهشگران و مدیران منطقه 2 شهر مشهد که آشنا با موضوع این پژوهش بودند، مورد پرسشگری قرار گرفتند. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که عواملی مانند تقاضای فزاینده اقشار کم¬درآمد و مهاجران روستایی برای امر مسکن و عدم پیش¬بینی فضای مسکونی برای آن¬ها در طرح¬های شهری، فعالیت باندهای سوداگر زمین، ضعف هدایت و کنترل ساخت¬و¬سازهای جدید، ناکارآمدی نظام¬های اعتباری برای تأمین مسکن گروه¬های کم¬درآمد و غیره ازجمله دلایل شکل¬گیری و گسترش ساخت¬و¬سازهای غیرمجاز در سطح منطقه 2 شهر مشهد بوده که در عمل منجر به افزایش جمعیت بیش‌ازحد ظرفیت، افزایش زمینه¬های بروز آسیب¬های اجتماعی و بزهکاری، رواج خریدوفروش قولنامه¬ای و مشکلات مالکیتی، اختلال در پیش¬بینی¬ها و برنامه¬های طرح توسعه شهری و غیره در سطح این منطقه شده¬اند.
کلمات کلیدی : ساخت¬¬و¬ساز تخلف ساختمانی ساخت¬و¬سازهای غیرمجاز منطقه 2 شهر مشهد