عرفان در معماری ایرانی

زهرا کردی¹ زهرا ملکی²

1) دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه رازی کرمانشاه
2) دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه رازی کرمانشاه

محل انتشار : هشتمین کنگره سالانه بین المللی عمران، معماری و توسعه شهری(8icsau.ir)
چکیده :
هنر عرفاني، هنر صعودي و نزولي است؛ بدين معني كه از عالم الوهيت و فيض مقدس شروع مي¬شود و پس از طي مراتب عوالم لاهوت و جبروت و ملكوت به عالم طبيعت می¬رسد. بدین گونه كه وقتي انسان وارد فضاي مسجد می‌شود، احساس سير به عالم ملكوت و عوالم غيب كه سير صعودي است، می‌نماید وکالتی معنوي به جمال و كمال مطلق هستي در خود می‌یابد. در معماري می‌توان مشاهده كرد كه چگونه نظم و تناسب و تقدس و وحدت جویی و سير از زمين تا خدا و گريز از غفلت و كثرت در اين هنر نشان داده‌شده است كه در جامعه امروزي كاربرد فراوان دارد چون جوامع كنوني، دنياگرايي و بی‌هدفی و سرگشتگي را سرلوحه‌ی كار خود قرار داده‌اند. هدف در این پژوهش توجه به ارزش‌های روحي و معنوی انسان در طراحي فضا، حضور عرفان و معنویت در معماری امروز ایران، انتقال معاني مقدس از طریق نمادها و نشانه‌ها، حفظ تسلسل فرهنگي و حفظ هویت ایراني – اسلامی می¬باشد. روش اعمال‌شده شامل جمع‌آوری و تحلیل اطلاعات بوده که به‌صورت کتابخانه‌ای، میدانی و مشاهده انجام‌گرفته است و هر یک از اطلاعات با توجه به نیاز تحقیق مورداستفاده قرارگرفته شد. عرفان به دليل داشتن ارزش و معنا از مهم‌ترین دستاوردهای فكري انسان است كه بالاترين نقش را در نشر مفاهيم عميق ديني بر عهده دارد و معماري می‌تواند يكي از راه‌های نشان دادن اين مهم باشد. خداوند معماري را به آدمي آموخت تا زمين را آباد كند و در آن سکنی گزيند و ياد او را زنده بدارد.
کلمات کلیدی : عرفان معماری ایرانی- اسلامی هنر عرفانی و عرفان در معماری