روانشناسی حس مکان در طراحی شهری جوامع انسانی

غلامرضا مختاری اصل¹ فرزاد زربخش² زهرا نصرتی³

1) دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران.
2) گروه معماری، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران.
3) دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران.

محل انتشار : هفتمین کنفرانس بین المللی پژوهش در علوم و مهندسی و چهارمین کنگره بین المللی عمران، معماری و شهرسازی آسیا(7icrsie.com)
چکیده :
محیط هاي شهري افراد را تحت تاثیر خود قرار می دهند و زندگي افراد در محیط های شهری تعريف و شکل مي گردد. و همچنين نقش مهمي در رفع نيازهاي آنها ايفا مي كند. لذا به منظور پويايي بيشتر محیط های شهری و براي برآورده ساختن نيازهاي مردم، بايد به رفتارهاي شكل دهنده اين فضاها توجه كرد یکی از معانی مهم و موثر در ارتباط انسان و محیط که مورد توجه طراحان بوده است، حس تعلق به مکان می باشد. حس مکان، عاملی است که در شکل گیری هویت انسان تأثیر به سزایی دارد، انسان با شناخت مکان میتواند به شناخت خود نایل شود. حس مکان زمینه ساز بسیاری از روحیات و ویژگی های فردی و اجتماعی همچون کاهش اضطراب،شادمانی، امنیت و دستیابی به عزت نفس و روحیه جمعی و تعاملی و غیره در افراد جامعه خواهد بود. حس مكان به معناي ادراك ذهني مردم از محيط و احساسات كم و بيش آگاهانه آنها از محيط خود است كه شخص را در ارتباطي دروني با محيط قرار مي دهد. اين حس عاملي است كه موجب تبديل يك فضا به مكاني با خصوصيات حسي و رفتاري ويژه براي افراد خاص مي گردد. از آنجايي كه كارايي و کاربرد اغلب محیط هاي شهري، در نتيجه عدم انطباق نيازهاي استفاده کنندگان و همچنین محيط های متناسب با قلمروهاي رفتاري، در سطح کیفی پاييني مي باشد،لذا لزوم توجه به برنامه ریزی های اصولي و مبتني بر رفتار کاربران و استفاده کنندگان فضاهای محیط شهری ، ضروري مي باشد. بنابراین با هدف شناسایی این حس در ایجاد محیط های شهری با کیفیت، به معرفی ابعاد مختلف حس مکان و عوامل آن پرداخته شده است. بدین منظور،این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه ای و اسنادی به بررسی ادبیات موضوع پرداخته می شود و بدنبال شناسایی عوامل و فاکتورهای تاثیرگذار در ایجاد حس مکان در طراحی محیط های شهری می باشد و نهایتا راهکارها و الگوهای آن را پیشنهاد میدهد.
کلمات کلیدی : جامعه شهری انسان طراحی شهری حس مکان دلبستگی به مکان