طراحی پژوهشکده هنرهای اسلامی بر اساس نقشه هندسه در کالبد معماری گذشته و حال در بافت قدیمی فیض آباد

جواد رضائی¹

1) پژوهشگر

محل انتشار : هفتمین کنفرانس بین المللی پژوهش در علوم و مهندسی و چهارمین کنگره بین المللی عمران، معماری و شهرسازی آسیا(7icrsie.com)
چکیده :
چکیده: پژوهشکده‌ی هنر به عنوان موسسه‌ای خودگردان و مستقل به لحاظ اداری و مالی، وابسته به فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران شکل گرفته است. هدف از ایجاد این پژوهشکده برطرف کردن نیازهای پژوهشی کشور در زمینه هنر است. با توجه به نیاز روزافزون به رشد و توسعه در حوزه‌ی هر یک از هنرهای هفت‌گانه، وجود چنین مراکز پژوهشی جهت پژوهش و ارتقای سطح کیفی هنر در کشور ضرورت دارد. به ویژه اگر هدف، توسعه و ارتقای هنر اسلامی اصیل و هویتمند ایرانی باشد. بدیهی است که کالبد معماری طراحی شده برای پژوهشکده‌ی هنرهای اسلامی نیز به خودی خود بایستی انعکاس دهنده‌ی هویتمندی و غنای معنایی هنر اسلامی- ایرانی باشد. در این میان از آنجا که هندسه به عنوان شکل دهنده‌ی کالبد و فضای معماری است و همچنین می‌تواند حامل معنا باشد و به عنوان ابزاری برای انتقال مفاهیم به کار گرفته شود، مورد توجه قرار گرفت. همانگونه که هندسه در هنر اسلامی-ایرانی و به ویژه معماری اسلامی- ایرانی همواره از جایگاه ویژه-ای برخوردار است و شاید یکی از عوامل شکل دهنده به هویت معماری اسلامی- ایرانی باشد. حال سوال اینجاست که چگونه می‌توان به کمک هندسه، هویت اسلامی- ایرانی را به معماری معاصر بازگرداند و به کمک آن مفاهیم اسلامی را در کالبد معماری پژوهشکده هنر اسلامی به مخاطب منتقل کرد؟هدف اصلی این پژوهش آن است که با بازشناسی اهمیت هندسه در معماری اسلامی- ایرانی راهکاری برای انتقال مفاهیم و ارزش‌های اسلامی از طریق هندسه در طراحی معماری پیدا کرد و الگوهایی برای به کارگیری هندسه در طراحی پژوهشکده‌ی هنرهای اسلامی ارائه کرد. از آنجایی که مبانی نظری انتخاب شده برای طراحی پژوهشکده مفاهیمی مشخص، که همان مبانی حکمت هنر و هویت هنر اسلامی می‌باشد، است؛ بنابراین نوع هندسه‌ی انتخابی ما نیز باید هندسه‌ای منطبق با مفاهیم مذکور باشد. با بررسی مبانی نقش هندسه در معماری اسلامی- ایرانی، می‌توان الگوهایی هندسی که می‌تواند ما را برای نیل به این مهم یاری کند شناسایی کرد، که شامل اشکالی هندسی که در نظرات اندیشمندان و ریاضیدانان اسلامی و یا متون مذهبی اسلامی حامل مفاهیمی گره خورده با دین اسلام و یا فلسفه و هنر اسلامی بوده، می‌باشد. همچنین تناسباتی که از این اشکال هندسی حاصل می‌شود و یا در معماری اسلامی- ایرانی پرکاربرد بوده معرفی شده است. نظام کالبدی و معنایی نهفته در این نوع هندسه و تناسبات بیانگر نقش مهم آن در تمامی حوزه‌های هنر اسلامی است. چه بسا که این نوع از هندسه می‌تواند نقشی قدسی و آسمانی در هنر اسلامی داشته باشد و موجب باز آفرینی نظم قدسی عالم هستی در کالبد اثر هنری شود. در نهایت در این پایان‌نامه تلاش شده است تا در چهارچوب مبانی نظری تحقیق و با استفاده از اصول هندسی منطبق با مبانی نظری، کالبد معماری پژوهشکده‌ی هنرهای اسلامی واجد هویت هویت معماری اسلامی- ایرانی در بافت قدیم فیض آباد طراحی شود. واژگان کلیدی:پژوهشکده،هنرهای اسلامی،اصول هندسی ،محله فیض آباد
کلمات کلیدی : طراحی پژوهشکده هنرهای اسلامی بر اساس نقشه هندسه در کالبد معماری گذشته و حال در بافت قدیمی فیض آباد