مفهوم شناسی صمت ونطق در نهج البلاغه

معصومه علی بخشی¹ دکتر مرتضی امامی²

1) دانشجوی دکتری علوم ومعارف نهج البلاغه
2) استادیار گروه معارف دانشگاه کاشان

محل انتشار : دومین همایش ملی نهج البلاغه در آراء و اندیشه های اسلام شناسان (nahj.fatemeh-ic.ir)
چکیده :
کتاب شریف نهج البلاغه به عنوان یکی از میراثهای عظیم وگرانمایه مسلمانان دربردانده معارف والای الهی درموضوعات مختلف می باشد. مباحث اخلاقی وتربیتی بخش قابل توجهی از نهج البلاغه را به خود اختصاص داده است. صمت ونطق به عنوان دو مفهوم اخلاقی در نهج البلاغه، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. صمت به معنای خاموشی وسکوت کنترل شده ، راهی برای در امان ماندن از آفات زبان است که انسان برای تهذیب نفس باید به آن متمسک شود. مفهوم نطق به معنای سخن گفتن، به عنوان یکی از نعمتهای الهی است که به انسان عطا شده است. واژه «صمت» به همراه مشتقاتش 20 بار و واژه «نطق» نیز با مشتقاتش 48 بار درنهج البلاغه آمده است. اما همه آنها کاربرد اخلاقی ندارند. صمت از ذکرخدا، کلمات حکیمانه واز روی عجز وناتوانی مذموم و صمت از روی حلم، حکمت، مصلحت و برای محفوظ ماندن از خطاهای زبان ممدوح است. در مقابل، نطق از روی هوی وهوس، نطق ظالمانه، نطق دنیاپرستان و نطق شیطان و پیروانش مذموم و نطق صادقانه، عادلانه، حکیمانه و از روی حق ممدوح است.
کلمات کلیدی : کلمات کلیدی:امام علی(ع) نهج البلاغه صمت نطق اخلاق.