معماری شبه قاره هند؛ مقدس، اساطیری و رازآمیز

مهدی شفیعی پور¹ پریسا رضایی²

1) کارشناسی ارشد جغرافیا، دانشگاه شهید بهشتی تهران،
2) دکترای برنامه ریزی گردشگری، دانشگاه پیان نور ملایر،

محل انتشار : دومین کنگره بین المللی مهندسی عمران ، معماری ، مصالح ساختمانی و محیط زیست(caucong.com/2nd)
چکیده :
هنر هند اساساً هنری دینی-اساطیری است، عناصر نمادین این هنر هر یک به ذکرِ ساحتی از وجوه بیکران و متفاوت عالم ملکوت می‌پردازند. دین در هند مجموعه ای وسیع و نامتناسب از نوشته‌‌های آسمانی، آراء گوناگون نظری، مکاتب فلسفی و افسانه‌‌های مقدس و اساطیری با نظم و ترتیبی خلل ناپذیر است که علیرغم پیچیدگی و تنوع، شگفت آور و درخور تحسین است. پدیدارگیِ دین و شعائر مبتنی بر یکتاپرستی، چندخدایی و یگانه انگاری به مثابه جنگل انبوه و بی انتهایی است که با برداشت سطحی و ساده اندیشانه نمی‌توان با جوهر اصلی آن قرابت یافت. اگر از نظر ذوقي که محصولِ لغزش پذيرِ معيارهاي زيباشناسي غرب است به هنر هند نظر افکنيم آفرينش هاي هنري هند را در موسيقي، عجيب؛ در نقاشي، مبهم؛ در معماري، گيج کننده و در پيکرتراشي نامتناسب خواهيم يافت پس رواست که بر طريق انصاف، با نگاهي ژرف و متناسب با شرايط حاکم بر شبه قاره، دربارة هنر آن قضاوت شود. کوته فکری است اگر جهان هنريِ هند را با معيارهاي غرب بسنجيم. شاید بهتر است اعتراف کنیم که به جز هندی كسي نمي تواند هنر هند را چنان که هست دریابد یا دربارة آن به وجهی بخشایش پذیر، مطلبي بنویسد. عظمت شاهکارهای هنرِ هند پیش آنکه تلاش برای شکل دادن به زیبایی باشد، انگیزه ای برای زهد و تورّع و فراهم سازی پایه ای از ایمان است و بدون تردید کلیدهایی براي ادراك آنها وجود دارد که بر ما آشکار نیست. با این همه به خود اجازه می‌دهیم تا اصالت موضوع، میدان عظمت، وحدت تركیب، وضوح، سادگي، روشني و بسیاری از ویژگی‌‌های شگفت انگیز آن را بستاییم.
کلمات کلیدی : بودیسم هندوئیسم آیین جین معماری اسلامی