بررسی تطبیقی نگارگری معاصر هرات دهة 90 هـ. ش. و مکتب هرات سده 8 هـ. ش. (مطالعه موردی یک اثر از هر دوره)

فرشته ابراهیمی¹ خلیل ابراهیمی² مینا محمدی وکیل³

1) دانشجوی کارشناسی ارشد نقاشی، دانشکده هنر، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران -
2) مدیر مهتمم و تصحیح متون فصلنامه علمی - پژوهشی دانشگاه هرات -
3) استادیار گروه نقاشی، دانشکده هنر، دانشگاه الزهرا (س)، تهران -

محل انتشار : سومین کنفرانس بین المللی تحقیقات پیشرفته در مدیریت و علوم انسانی مونیخ، آلمان(huconf.com/3rd)
چکیده :
هرات در سده هشتم هجری شمسی، پایتخت تیموریان بود و سخت‌کُشی تیمور در عرصة سیاست و خود باختگی او در عرصه هنر، و دعوی حمایت از هنرمندان، سبب هنرپروری و نتیجة آن ظهور مکتب هرات گردید. در مکتب هرات دو فرهنگ مغولی و اسلامی در کنارهم وحدت زیبائی‌شناسی هنری را پدید ‌آورد؛ لیکن تحولات سیاسی در گذر زمان سبب عدم تداوم و توجه بدان گردید تا آن‌که در دورة معاصر بنابر شرایط فراهم شده سیاسی و اجتماعی، هنرمندان بار دیگر به این میراث و هنر سنتی توجه نموده و در صدد فراگیری و گسترش آن گردیدند؛ بر این اساس پژوهش حاضر معطوف به بررسی وضعیت نگارگری معاصر هرات در دهة 90 هـ. ش. و مکتب هرات قرن 8 هـ.. ش. بر اساس تطبیق نگارة سماع درویشان منسوب به بهزاد و نگارة ترغیب اثر عبدالناصر صوابی (نگارگر معاصر هرات) است. هدف این پژوهش، مشخص نمودن ویژگی‌های نگارگری معاصر هرات نظر به مکتب هرات است که با روش تطبیقی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای سامان یافته است. نتیجة این نوشته نشان می‌دهد، نگارگری معاصر هرات بیش از آن که متأثر از مکتب هرات باشد توجه به مدرن شدن دارد و بیشتر از تلفیق دو یا چند سبک دیگر - آن هم نه به‌صورت حرفه‌ای - ایده و نگاهی نو را ارائه می‌دهد. اگرچه بعضی ویژگی‌ها از مکتب هرات در عناصر و کیفیات بصری نگارة ترغیب نیز اقتباس شده‌است، به طور نمونه ترکیب‌بندی اسلیمی¬مانند و استفاده از رنگ نارنجی خالص در مرکز اثر؛ اما بازهم بیش از آن‌که با خصوصیات نگاره سماع درویشان مطابقت داشته باشد، مشترکات بسیاری با آثار نقاشی در این دوره دارد، از جمله- ویژگی‌های چون: ایجاد تاریک- روشن، استفاده از فن پرسپکتو ورنگ‌های ترکیبی.
کلمات کلیدی : نگارگری مکتب هرات دورۀ معاصر سماع درویشان بهزاد ترغیب صوابی.