مطالعه تطبیقی نقوش تزیینی سفالینه‌هاي کاشان و نیشابور در دوره سلجوقی و ایلخانی

سید علی فلاح قوی بازو لیالستانی¹ مهدی شفیعی پور²

1) عضو هیات علمی دانشگاه جامع علمی کاربردی
2) دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری، مرکز تحصیلات تکمیلی دانشگاه پیام نور تهران

محل انتشار : سومین کنفرانس بین المللی معماری، عمران،شهرسازی،محیط زیست و افق های هنر اسلامی در بیانیه گام دوم انقلاب(3icacu.ir)
چکیده :
سفالینه‌هاي کاشان و نیشابور در دوره سلجوقی و ایلخانی، علی‌الخصوص در دوره سلجوقی به اوج اعتلای خود رسیده است. در این پژوهش به مطالعه تطبیقی نقوش تزیینی سفالینه‌هاي کاشان و نیشابور در دوره سلجوقی و ایلخانی پرداخته شده است. این پژوهش از نوع تحقیقات توصیفی-تطبیقی است که به شیوه کیفی و با استفاده از داده‌هاي حاصل از منابع کتابخانه‌اي (اسنادی) به انجام رسیده است. نتایج نشان داده است که، در دوره سلجوقی نقش مایه در قالب مضامین متعدد و با ‌ترکیب بندی‌های گوناگون در بستر سفالینه‌ها سامان یافته و این نشانگر اهمیت و ارزش این نقش مایه، در دوره سلجوقی است. تزیین سفالینه‌ها در دوره سلجوقی که روی بدنه‌های خمیر سنگی اولیه با حکاکی بر سطح گلابه مشکی صورت گرفته، نقوش متنوعی از جمله نقوش حیوانی، انسانی، گیاهی و غیره را دارند. در دوره ایلخانی شش دسته نقوش گیاهی، انسانی، افسانه‌ای، هندسی و نوشتاری مشاهده شده است. در هر دو منطقه نیشابور و کاشان، نقوش در کنار ‌ترکیب بندی عناصر چینی و اسلامی و حل شدن آن‌ها در عناصر ایرانی، هنر دوره ایلخانی را دارای ویژگی خاصی کرده است. آثار دوره ایلخانی استفاده از فرم‌های متناسب، هماهنگی در فرم و طرح نقوش سفالینه‌ها و اجزای نقوش سفالينه با یکدیگر می‌باشد.
کلمات کلیدی : سفالینه کاشان نیشابور دوره سلجوقی دوره ایلخانی