تحليل جایگاه امر قدسی در خط نستعلیق دورۀ قاجار از منظر سنت‌گرایان

الهام سیستانیان¹ جواد امین خندقی² مصطفي لعل شاطري³

1) دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهش هنر، دانشکده هنر، موسسه آموزش عالی فردوس، مشهد، ایران،
2) استادیار گروه ادبیات نمایشی، دانشکده هنر، موسسه آموزش عالی فردوس، مشهد، ایران،
3) مدرس مدعو گروه پژوهش هنر، دانشکده هنر، موسسه آموزش عالی فردوس، مشهد، ایران،

محل انتشار : سومین کنفرانس بین المللی معماری، عمران،شهرسازی،محیط زیست و افق های هنر اسلامی در بیانیه گام دوم انقلاب(3icacu.ir)
چکیده :
خط نستعلیق، دومین خط ویژۀ ایرانیان است كه به دلیل هندسي بودن فرم اين قلم، تغییرات سبکی در آن، از ابتدای وضع شدن تا به امروز قابل اندازه¬گیری است. با توجه به اين‌كه در دورة قاجار به تدريج، ايران از دورة سنتي به دورة مدرن وارد مي‌شود. این پژوهش با هدف کشف نسبت امر قدسی با خط نستعلیق دورۀ قاجار از دیدگاه مکتب سنت‌گرایی بر مبناي كليد واژه امر قدسي به معناي علم مقدس، به دنبال کشف كيفيات بصري خط نستعلیق اين دوره نيز هست. سوال اصلی پژوهش این است که از منظر سنت‌گرايان جایگاه امر قدسی در خط نستعلیق دورۀ قاجار چگونه است؟ داده‌های این پژوهش به روش كتابخانه‌اي - اسنادي جمع‌آوری شده است. این پژوهش توصیفی - تحلیلی است. داده‌ها به صورت كيفي نيز تجزيه و تحليل شده‌اند. اين پژوهش ضمن واكاوي نقش خوشنويسان صاحب سبك دورۀ قاجار در پيش‌برد خط نستعليق، نسبت خط نستعلیق با امر قدسی اين دوره را از دیدگاه سنت‌گرایان مطالعه می‌كند. در انتها مشخص مي‌شود، با توجه به پيشرفت جامعه به سمت مدرنيته، خوشنويسي نيز بايد به همان سمت حركت مي‌كرد، اما هنرمندان اين هنر اصيل و سنتي، در طي اين دوره، توانستند با پديد آوردن اشكال خلاقانه از يك اصل واحد، بهره‌گيري از علم سمبول‌ها و انجام اصلاحاتي در شاكلة نستعليق، مانند گذشته امر قدسي را در قالب امر بشري براي مخاطبين خود به ارمغان بياورند.
کلمات کلیدی : امر قدسي خط نستعليق دورۀ قاجار سنت‌گرايي سنت