مکان‌یابی سایت‌های امدادرسانی نظامی در زمان وقوع زلزله با استفاده از مدل AHP_Fuzzy نمونه موردی: شهر تهران

دکتر یاسر خرمی¹ محمدرضا قیصری² سید علی حسین پور³

1) استادیار دانشگاه جامع امام حسین (علیه السلام)، دکتری مهندسی برق الکترونیک دانشگاه تربیت مدرس تهران،
2) دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد رشته سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی (rs GIS)دانشگاه جامع امام حسین (علیه السلام)،
3) دانشجوی مقطع دکتری رشته GIS دانشگاه تهران،

محل انتشار : سومین کنفرانس بین المللی معماری، عمران،شهرسازی،محیط زیست و افق های هنر اسلامی در بیانیه گام دوم انقلاب(3icacu.ir)
چکیده :
رابطه درهم‌تنیده مکان‌یابی راهبردی پناهگاه‌های موقت و مدیریت بحران زلزله، هسته اصلی مطالعه‌ای با عنوان مکان‌یابی سایت‌های امدادرسانی نظامی در زمان وقوع زلزله با استفاده از مدل AHP_Fuzzy مطالعه موردی: شهر تهران را تشکیل می‌دهد. این پژوهش از طریق عدسی مدل AHP_Fuzzy به بررسی پیچیدگی‌های بهینه‌سازی مکانی سایت‌های امدادرسانی نظامی در تهران، پس از وقوع زلزله، می‌پردازد. نیاز ذاتی به به‌کارگیری یک روش علمی و هدفمند، با توجه به نیاز حیاتی برای بهینه‌سازی ترکیبی از مکان‌های موجود، به جای شناسایی مکان‌های جدید، به دلیل ویژگی‌های جمعیت‌شناختی و مکانی شهر، آشکار می‌شود. این مطالعه با غور عمیق در روش‌شناسی بسیار دقیق، 11 شاخص حیاتی از جمله شیب و توپوگرافی، مصالح سازه‌ای و تراکم جمعیت را در بر می‌گیرد که همگی با در نظر گرفتن و محاسبه از طریق فناوری‌های پیشرفته GIS و توابع فاصله اقلیدسی، تراکم خطی و ابزار چندضلعی به رستر مورد توجه قرار گرفته‌اند. نرمال‌سازی داده‌ها از طریق الگوریتم Fuzzy Membership انجام شد که از بین بردن تفاوت‌ها در مقیاس و ماهیت داده‌ها را تضمین می‌کند. یک عنصر متمایز در این پژوهش، استفاده از فرایند تحلیل AHP است که یک تکنیک تصمیم‌گیری قدرتمند است و از طریق مقایسه‌های زوجی و امکان بررسی سناریوهای متنوع عمل می‌کند. این مطالعه این تکنیک را با دقت با GIS ترکیب می‌کند و ابزار قدرتمندی برای بهینه‌سازی انتخاب سایت‌های امدادرسانی نظامی فراهم می‌آورد. به ویژه شاخص‌هایی مانند پایداری مصالح ساختمانی، تعداد طبقات، تراکم ساختمانی، درصد شیب و تراکم جمعیت به عنوان حیاتی شناسایی شدند که هر کدام جنبه منحصربه‌فردی از انتخاب مکان راهبردی را آشکار می‌کنند؛ مانند دسترسی، آسیب‌پذیری در برابر خسارت و ملاحظات جمعیت‌شناختی. علاوه بر این، توجهی به نزدیکی به مراکز نظامی و نقش حیاتی آنها در تلاش‌های لجستیک و امدادرسانی، و همچنین عوامل جغرافیایی مانند فاصله از خطوط گسل و رودخانه‌ها اختصاص داده شده است که در آن تعادل بین دسترسی، ایمنی و اثربخشی عملیات حائز اهمیت فراوان است. فضاهای سبز نیز با وجود ارائه منابع فراوان و آرامش روانی، نیازمند رویکردی متعادل در استفاده از آنها برای اهداف پناهگاه بود تا تعادلی میان نیازهای فوری امداد و پایداری بلندمدت حفظ شود. در به‌کارگیری مدل AHP_Fuzzy، توابع متنوعی (ضرب، جمع، AND، OR و گاما) بینش‌های ظریفی را در مورد میزان مناسبت مناطق مختلف برای سایت‌های امدادی فراهم کردند که هر کدام دیدگاه و طبقه‌بندی متفاوتی از مناسبت ارائه داده و در نتیجه درک چندلایه‌ای از منظر برای برنامه‌ریزی راهبردی را موجب شدند. این رویکرد چندوجهی که پلی میان داده‌های فناورانه، جغرافیایی و جمعیت‌شناختی و نظرات متخصصان می‌زند، روایتی از یک روش‌شناسی یکپارچه، دقیق و علمی در بهینه‌سازی مکان پناهگاه‌های موقت امدادرسانی نظامی را منتقل می‌کند. بنابراین، این مطالعه به عنوان تلاشی جامع در جهت نه تنها تأکید بر اهمیت انتخاب مکانی راهبردی برای سایت‌های امدادرسانی نظامی پس از فعالیت‌های لرزه‌ای، بلکه هموار کردن مسیری که فناوری، روش‌های علمی و واقعیت‌های زمینی را با هم ترکیب می‌کند و الگویی را پرورش می‌دهد که بالقوه می‌تواند در بافت‌های متنوع جمعیت‌شناختی و جغرافیایی منعکس شود، به شمار می‌رود.
کلمات کلیدی : مکان یابی اسکان موقت سایت امدادرسان نظامی وقوع زلزله مدل AHP_Fuzzy شهر تهران