سنجش و تحلیل شهر مشهد از منظر رهیافت بوم شهر

ابوالفضل منصوری اطمینان¹ ، مهرداد محمدی یل سویی²

1) دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه¬ریزی شهری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
2) دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه¬ریزی شهری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

محل انتشار : هفتمین کنفرانس بین المللی پژوهش های کاربردی در علوم و مهندسی(7carse.com)
چکیده :
طی دهه¬های اخیر، گسترش روند توسعه کالبدی شهرها متأثر از الگوهای منبعث از دوره انقلاب صنعتی، حاصلی جز نابودی منابع و آلودگی محیط¬زیست و افزایش مشکلات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در سطح جوامع شهری در پی نداشته است که تمامی این چالش¬ها در عمل موجب گشته تا طی سال¬های اخیر، مباحث جدیدی در زمینه چاره¬جویی این مسائل و مشکلات مطرح شود که دراین‌بین، یکی از مهم¬ترین این مباحث که طی سال¬های اخیر توجه زیادی را در حوزه¬ی شهرسازی و برنامه¬ریزی شهری به خود جلب نموده، مفهوم بوم¬شهر بوده است. بوم¬شهر، شهری ساخته¬شده بر اساس اصول زندگی در محیط¬زیست بوده که از اهداف آن می¬توان به از بین بردن پسماندهای کربن، تولید انرژی از منابع تجدیدپذیر و ایجاد محیط¬زیست در شهرها اشاره نمود. پژوهش حاضر بر آن است تا به سنجش و تحلیل شهر مشهد از منظر مؤلفه‌ها و شاخص¬های دربرگیرنده¬ی رهیافت بوم¬شهر بپردازد. بدین ترتیب، این پژوهش، از حیث روش جز پژوهش¬های کمی- کیفی، از حیث هدف جز پژوهش¬های کاربردی و از حیث ماهیت، جز پژوهش¬های توصیفی- تحلیلی است. روش جمع¬آوری اطلاعات این پژوهش مبتنی بر پیمایش اجتماعی (ابزار پرسش¬نامه) است. جامعه آماری پژوهش حاضر، تمامی شهروندان شهر مشهد بوده که با استفاده از فرمول کوکران در سطح اطمینان 95 درصد و بافاصله اطمینان 5 درصد، تعداد 384 نفر از آن¬ها به‌صورت تصادفی در این پژوهش مورد پرسشگری قرار گرفتند. برای تعیین روایی پرسشنامه پژوهش از اعتبار محتوایی (نظر متخصصان) و برای پایایی آن از آلفای کرونباخ استفاده‌شده است. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که شهر مشهد از منظر مؤلفه‌ها و شاخص¬های سنجشی رهیافت¬ بوم¬شهر در وضعیت مطلوبی به سر نمی¬برد. چراکه میانگین مؤلفه‌های سنجشی آن ازجمله عدالت اجتماعی، حکمروایی شهری، پویایی اقتصادی، رشد تنوع فعالیتی، کیفیت محیط شهری و پایداری کالبدی در سطح شهر مشهد پایین¬تر از حد متوسط (میانگین معیار برابر با 3) به‌دست‌آمده است؛ بنابراین در سطح اطمینان 95 درصد می¬توان اذعان داشت که شهر مشهد از منظر رهیافت بوم¬شهر از شرایط مساعدی برخوردار نیست.
کلمات کلیدی : بوم¬شهر توسعه پایدار ملاحظات زیست¬محیطی شهر مشهد